مرتضی شهریاری - گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاوری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
آرش زیبایی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاوری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
ملاحت مجرب محبوب کار - گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاوری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
حسن هدی - موسسه تحقیقات گیاهپزشکی ایران، تحقیقات کشاورزی، آموزش و ترویج کشاورزی، آمل، ایران.

چکیدهزهرآگینی دو جدایه ایرانی قارچ Beauveria bassiana  روی لاروهای پروانه سفید درختانHyphantria cunea   از طریق زیست­سنجی و ارزیابی واکنش­های ایمنی با شمارش سلول­های خونی و سنجش فعالیت آنزیم فنل­اکسیداز مورد ارزیابی قرار گرفت. غلظت­های کشنده میانه (LC۵۰) شامل  ۱۰۵ × ۸/۸ و ۱۰۶ × ۳/۲ اسپور بر میلی­لیتر به ترتیب برای جدایه­های AM-۱۱۸ و BB۳ با روش غوطه­وری لاروها به دست آمد. همچنین مقادیر LT۵۰ نیز به ترتیب ۹۴/۳ و ۷۸/۵ روز محاسبه شد. بیش­ترین تعداد کل سلول­های خونی و همچنین گرانولوسیت­ها و پلاسماتوسیت­ها، ۶-۳ ساعت پس از تزریق هر دو جدایه قارچی مشاهده شد. به عبارت دیگر تعداد کل سلول­های خونی از ۱۰۴×۱۶۰ سلول بر میلی­لیتر به ۱۰۴×۴۸۰ سلول در میلی­لیتر رسید و تعداد گرانولوسیت­ها و پلاسماتوسیت­ها به ترتیب به ۱۰۴×۲۰۰ و ۱۰۴×۱۴۰ سلول در میلی­لیتر افزایش یافت. تزریق لاروها با کنیدی­های جدایه­های AM-۱۱۸ و BB۳ باعث افزایش تعداد گره در فواصل زمانی ۲۴-۱۲ ساعت پس از تزریق و افزایش فعالیت آنزیم فنل اکسیداز پس از ۱۲-۶ ساعت شد و از ۱۲/۰ به ۲/۰ U/mg protein رسید. جدایه AM-۱۱۸ در مقایسه با BB۳،زهرآگینی بیشتری نسبت به لاروها نشان داد و در مدت زمان کم­تر و غلظت کم­تر سبب مرگ­و­میر بیشتر شد. علاوه براین، پاسخ ایمنی لاروها نیز نسبت به این جدایه کم­تر از جدایه BB۳ بود. نتایج حاضر نشان می­دهند که دو جدایه ایرانی قارچ بیمارگر B. bassiana روی لاروها زهرآگین هستند و سبب القای پاسخ­های ایمنی شده و نشان­گر درگیری فیزیولوژیک بین بیمارگر و میزبان می­باشند.

کلمات کلیدی: ایمنی سلولی, پروانه سفید درختان, زهرآگینی, قارچ­ های بیمارگر حشرات