ساناز کیانی وفا - گروه گیاهپزشکی. دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان.
عیدی بازگیر - گروه گیاهپزشکی. دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان.
مصطفی درویش نیا - گروه گیاهپزشکی. دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان.

چکیدهبیماری پاخوره ­گندم ناشی از قارچ Gaeumannomyces graminis var. tritici، یکی از بیماری­ های مهم گندم در دنیا می­ باشد. در این تحقیق کاربرد دو گونه قارچ تریکودرما در کنترل این بیماری در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ‎­ای بررسی شد. عامل بیماری از بوته ‎های مشکوک به آلودگی از مزارع گندم شهرستان خرم ­آباد جداسازی و با استفاده از منابع معتبر قارچ­شناسی شناسایی و بیماری زایی آن در شرایط گلخانه اثبات شد. ابتدا در شرایط آزمایشگاهی توانایی بازدارندگی از رشد پرگنه قارچ بیمارگر توسط قارچ ­های Trichodermaharzianum و T. viride  در کشت متقابل و اثر متابولیت ­های فرار گازی این قارچ ­های آنتاگونیست بررسی شد. سپس تاثیر  کاربرد انفرادی و تلفیقی دو گونه Trichoderma و قارچ کش تریادیمنول در مهار بیماری پاخوره در قالب یک طرح کاملا تصادفی دارای  ۱۶ تیمار و ۴  تکرار در شرایط گلخانه بررسی و شدت بیماری­ و  شاخص­ های رشدی در تیمارها ثبت و مورد تجزیه و تحلیل ­های آماری قرار گرفتند. بررسی ­های آزمایشگاهی نشان داد که هردو گونه­ Trichoderma از طریق مکانیسم­ های مختلف باعث متلاشی شدن و بازداری رشد میسیلیوم­ قارچ G.graminis شدند. تلفیق تریادیمنول و دو قارچ آنتاگونیست،  قارچ­ کش تریادیمنول،  کاربرد انفرادی T. harzianum و T. viride  یک ماه بعد از کاشت به ترتیب باعث کاهش ۷۰/۶۰%، ۵۸%، ۴۷/۰۶% و ۴۷/۰۶% شدت بیماری پاخوره گندم در گلخانه شدند. عوامل بیوکنترل  Trichoderma و تلفیق کنترل شیمیایی با قارچ آنتاگونیست می­ تواند رهیافتی امید بخش در مهار بیماری پاخوره گندم باشد.

کلمات کلیدی: بیوکنترل, آنتاگونیست, گندم, Gaeumannomyces, Trichoderma