الهام صفری - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
روح اله شریفی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
سعید عباسی - دانشیار بیماری شناسی گیاهی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده استفاده از ترکیبات القاکننده مقاومت همچون ترکیبات فرار میکروبی، یک راهبرد نوین برای مهار بیمارگرهای گیاهی با استفاده از توان ژنتیکی گیاه است. در این پژوهش، اثر بازدارندگی ترکیبات القاکننده مقاومت بنزوتیازول، متیل­سالیسیلات، متیل­جاسمونات، بوتان دی­ال، ایندول و استوئین بر رشد قارچGaeumannomyces graminis var.  tritici  و همچنین مهار بیماری پاخوره گندم در شرایط گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. بذور گندم رقم پیشگام ضدعفونی سطحی شده و در محلول ۱۰۰ میکرومولار ترکیبات القاکننده مقاومت و شاهد (آب مقطر) به مدت ۳۰ دقیقه قرار داده شدند. بذرها در گلدان های حاوی مایه بیمارگر کشت شدند و گلدان ها به مدت ۳۰ روز در شرایط گلخانه نگهداری شدند. آزمون بازدارندگی مستقیم رشد بیمارگر در شرایط تشتک پتری نشان داد که سه ترکیب ایندول، بوتان دی­ال و استوئین به عنوان بهترین تیمارها به­ترتیب تنها باعث ۲۹/۱۴، ۲۹/۱۴ و ۲۷/۸ درصد بازدارندگی از رشد قارچ نسبت به شاهد شدند. ارزیابی صفات رشدی گندم نشان داد که تیمارهای مورد آزمایش در صفت وزن خشک ریشه تفاوت معنی­داری با شاهد آلوده ایجاد نکردند ولی در صفت وزن خشک اندام­هوایی، تیمارهای بنزوتیازول، استوئین و متیل سالیسیلات وزن خشک را به صورت قابل توجهی افزایش دادند. همه ترکیبات مورد استفاده قادر بودند خسارت بیمارگر را به صورت قابل توجهی کاهش دهند. بیشترین کاهش بیماری نسبت به شاهد آلوده در تیمارهای بنزوتیازول و استوئین مشاهده شد که شاخص بیماری را به ترتیب ۸۷/۶۰ و ۳۹/۵۷ درصد کاهش دادند. استفاده از ترکیبات القاکننده مقاومت می تواند رهیافتی امیدبخش در مهار بیماری پاخوره گندم باشد.

کلمات کلیدی: ترکیبات فرار, دفاع میزبان, مقاومت, Triticum aestivum