محمد ابراهیم روشن ضمیر - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی
علی اکبر حبیبی مهر - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی

فهم درست روایات معصومان (ع) به‎عنوان مهم ترین رسالت حدیث پژوهان، تنها با نگاه همه جانبه به آن‎ها و با درنظرگرفتن اموری مانند تشکیل خانواده حدیثی، عرضه بر قرآن، درنظرداشتن سنن الهی، تجربیات بشری و... امکان پذیر است. بسیاری از خطاها و لغزش های معرفتی ناشی از نبود نگاه جامع به مجموعه منابع دینی (کتاب، سنت و عقل) است. این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و بهره گیری از تجربیات بشری، بر آن است که فراز «اذا کذب الولاه حبس المطر» در یکی از روایات منسوب به حضرت علی‎بن موسی‎الرضا (ع) را بررسی کند. این حدیث که از نظر سندی معتبر ارزیابی می شود، دروغگویی حاکمان جامعه را یکی از عوامل نباریدن باران معرفی می کند. این نوشتار در پی آن است به این سوال پاسخ دهد که چرا به‎خاطر گناه گروهی اندک، انسان ها و موجودات بسیاری که هیچ نقشی در آن گناه نداشته اند، باید مجازات شوند. آیا می توان افراد را به‎خاطر گناه دیگران مواخذه کرد؟ تحلیل این فقره از روایت با تشکیل خانواده حدیثی و عرضه بر قرآن، این نتیجه را به‎دست می دهد که هر کس مسئول رفتار خویش است و گناه کسی به پای کس دیگر نوشته نمی شود. بنابراین، اگر مردمی به‎خاطر گناه حاکمان دچار تنگنای معیشت می شوند، از آن جهت است که به وظیفه خود در برابر حاکمان عمل نکرده اند و با سکوت تاییدآمیز خود، در رفتار ناپسند آنان شریک هستند.

خشکسالی, حدیث رضوی, نباریدن باران, دروغگویی حاکمان, وظیفه مردم در برابر حاکمان