سید عبدالکریم حسن پور - دانش آموخته سه سطح حوزه علمیه قم- دانشجوی دکتری تاریخ تشیع اثنی عشری دانشگاه ادیان و مذاهب عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

گرچه توقف بر شخصی از اهل بیت(ع) به عنوان آخرین امام(ع) و مهدی منتظر(ع)، مسئله بی سابقه و جدیدی نبوده اما گروهی از شیعیان که امام کاظم(ع) را مهدی و قائم منتظر می دانستند و بر همین اساس رحلت آن حضرت را منکر گشته و از پذیرش امامت حضرت رضا(ع) سر باز زدند با نام واقفیه یا واقفه شناخته شدند. این گروه به دلیل اینکه تهدیدی جدی برای تفکر اصیل شیعه به حساب می آمد کانون توجه و اهتمام امام رضا(ع) قرار گرفت و بخش وسیعی از توان و فرصت پیش روی حضرت را مصروف خود ساخت. به همین مناسبت، واکاوی ماهیت و شخصیت های جریان مذکور، از زوایای مختلفی مورد توجه پژوهشگران و تحلیلگران مطالعات اسلامی قرار گرفته است. گرچه در معرفی فرقه مذکور، آثار ارزشمند و قابل توجهی ارائه شده اما تحلیل روابط و مواضع متقابل واقفیه و امام رضا(ع) کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله، نگارنده از زاویه مذکور با روش توصیفی _ تحلیلی و با شیوه گردآوری کتابخانه ای در دو محور، بحث جریان واقفیه را مورد بررسی قرار داده است: ۱. چیستی و کیستی واقفیه؛ ۲. نحوه مواجهه امام رضا(ع) با این جریان.

امام رضا(ع), واقفیه, امامت, مهدویت, قائم