سارا بیرانوند - دانش آموخته کارشناسی ارشد توسعه محلی- گرایش روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سید احمد فیروزآبادی - دانشیار جامعه شناسی، گروه توسعه و سیاست گذاری اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
رسول صادقی - دانشیار گروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

ترک تحصیل دختران تحت تاثیر عوامل و بسترهای متعددی رخ می دهد. در این میان، ازدواج زودهنگام تعیین کننده مهم و کلیدی است. این مقاله با استفاده از داده های کمی و کیفی به کندوکاو پیشران ها و بسترهای ترک تحصیل دختران با تاکید بر ازدواج زودهنگام می پردازد. در بخش کمی، از تحلیل ثانویه داده های سطح فردی سرشماری ۱۳۹۵ و در بخش کیفی از مصاحبه عمیق و رویکرد مردم نگارانه در منطقه شهن آباد لرستان استفاده شده است. نتایج نشان داد شیوع ترک تحصیل دختران ۱۷-۱۵ ساله در مناطق روستایی حدود سه برابر مناطق شهری است. بخش زیادی از تفاوت های روستا-شهری ترک تحصیل دختران ناشی از شیوع بیشتر ازدواج زودهنگام در مناطق روستایی است. نتایج رگرسیون لوجستیک نشان داد دخترانی که ازدواج کرده اند بیشتر از افراد ازدواج نکرده احتمال ترک تحصیل دارند. نتایج بخش کیفی مطالعه نیز نشان داد عوامل متعددی نظیر عوامل خانوادگی (فرار از خانواده نابسامان، اعتیاد والدین، عدم توجه والدین به تحصیل دختران، اقتدار و سخت گیری والدین)، اقتصادی (فقر و محرومیت)، اجتماعی (ترس از مجرد ماندن، نفوذ همسالان، نابرابری جنسیتی) و فرهنگی (حفظ آبرو، فرار از فشارهای اجتماعی، عدم دسترسی به مراکز آموزشی)، بسترها و پیشران های مهم ازدواج زودهنگام و ترک تحصیل دختران روستایی می باشند.

ازدواج زودهنگام, ترک تحصیل, تفاوت های روستا- شهری, نابرابری جنسیتی, رگرسیون لوجستیک