حمیدرضا مطهری - استادیارپژوهشکده تاریخ و سیره پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
سعید نجفی نژاد - دانش آموخته دکترای تاریخ اسلام دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد

ظهور صفویان و به‎دنبال آن رسمی‎سازی مذهب تشیع در ایران، تحولات فرهنگی زیادی پدید آورد که آثار آن تا به امروز نیز باقی است. پادشاهان صفوی در این راه از ابزارهای متعددی استفاده کردند که توسعه اماکن مذهبی شیعی، یکی از آنها بود. بی‎گمان مهم‎ترین مکان مذهبی در ایران، حرم مطهر امام رضا (علیه‎السلام) بود. بارگاه علی‎بن‎موسی‎الرضا (علیهماالسلام) با توجه به اینکه در درون مرزهای قلمرو صفوی بوده و صفویان نیز خود را از طریق امام موسی کاظم (علیه‎السلام) منسوب به آن حضرت می‎دانستند، نسبت به قبور سایر ائمه (علیهم‎السلام) از موقعیت خاصی برخوردار بوده است. از این‎رو، پادشاهان صفوی توجه ویژه‎ای به این آستانه مقدس داشته و از ظرفیت‎های آن مکان برای ترویج تشیع بهره‎برداری کردند. این پژوهش سعی دارد ضمن تبیین جایگاه حرم مطهر رضوی در درون سیاست مذهبی صفویان برای ترویج تشیع، به‎صورت موردی نگاهی به کارکردهای این مکان در امر توسعه تشیع داشته باشد. در این نوشتار برای رسیدن به درک مناسبی از این موضوع، جایگاه این مکان در تاریخ‎نگاری عصر صفوی بررسی خواهد شد.. گزارش‎های تاریخی حکایت از توجه زیاد پادشاهان صفوی به این بارگاه مطهر دارد و زیارت، توسل، عبادت و اعتکاف و دفن در حرم و... از مواردی هستند که مورد توجه مورخان قرار گرفته‎اند.

بارگاه رضوی, مشهد مقدس, تشیع, پادشاهان صفوی, سیاست مذهبی