احمد عبادی - دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
محمد امدادی ماسوله - دانشجوی دکتری فلسفه معاصر، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

هیلاری پاتنم یکی از فلسفه دانان معاصر است که به رد دوگانگی واقعیت/ارزش می پردازد. در اندیشه ی او این دو درهم تنیده اند و حتی به لحاظ مفهومی نیز از یکدیگر تفکیک ناپذیرند، دیدگاهی که او آن را آموزه ای پراگماتیستی می داند. وی موافقان این دوگانگی را متهم به جزم اندیشی می کند و معتقد است وقتی آن ها می گویند اخلاق از واقعیت ها جداست، از این اعتمادشان نشات می گیرد که گمان می کنند دقیقا «واقعیت» را می شناسند. پاتنم سه دلیلی که موجب روی آوردن به دوگانگی واقعیت/ارزش می شود را بیان می کند و با رد هر سه، زمینه را برای نقدهای خود بر این دوگانگی فراهم می کند. اشکالات پاتنم بر این دوگانگی عبارت اند از: ۱. تبدیل تمایز بی ضرر به یک دوگانگی متافیزیکی زیان بار ۲. تاثیرپذیری علم از ارزش ها در فرآیند ایجاد علم ۳. وجود اتفاق نظر درخصوص مسائل اخلاقی به مانند دیگر عرصه ها ۴. نادرستی تجزیه ی احکام اخلاقی به دو مولفه ی توصیه ای و توصیفی ۵. مفاهیم غلیظ اخلاقی دلیلی بر درهم تنیدگی واقعیت ها و ارزش ها. ضمن پذیرش نقاط قوت اندیشه های پاتنم در رد دوگانگی واقعیت/ارزش، معتقدیم آنجا که او از سرشت برساخت انگارانه ی «واقعیت ها» دفاع می کند، دیدگاهش دارای ایراداتی است: ۱. نادرستی تغییر واقعیت ها به دلیل رد طرح مفهومی، ۲. مشکل علیت معکوس، ۳. عدم کفایت مفهومی، ۴. ناسازگاری و ۵. مغالطه ی کاربرد ارجاع. هدف این نوشتار، تحلیل و بررسی نقاط قوت و ضعف دیدگاه پاتنم درباره ی دوگانگی واقعیت/ارزش است.

دوگانگی واقعیت/ارزش, شناخت ناانگاری اخلاقی, مفاهیم غلیظ اخلاقی, پراگماتیسم, برساخت انگاری واقعیت, پاتنم