حسین زارع - دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور تهران
فرهاد شقاقی - دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور تهران
بهرام ملکی - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه پیام نور، عضوهیئت علمی دانشگاه فرهنگیان- پردیس شهید مدرس کردستان

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش بسط و گسترش برافزایش بازیابی در حافظه معنایی یادگیرندگان در دو نوع تکلیف درسی فیزیک و مطالعات اجتماعی با توجه به سطوح مختلف پیشرفت تحصیلی آنها بود. روش تحقیق شامل روش تجربی و طرح گسترش یافته پس آزمون با گروه کنترل می باشد.  نمونه شامل ۱۸۰ نفر دانش آموز دختر سال اول متوسطه به عنوان آزمودنی در قالب چهار گروه آزمایشی و دو گروه کنترل به صورت تصادفی انتخاب و جایگزینی شدند. به گروه های آزمایشی روشهای بسط و گسترش دانشی و بسط و گسترش معنایی آموزش داده شد، سپس به تمامی گروه ها در یک جلسه ۲ ساعته یک تکلیف حافظه داده شد. بلافاصله آزمودنی ها در معرض پس آزمون مشترک بازیابی قرار گرفتند. اثرمندی آموزش راهبردهای بسط و گسترش به طور جداگانه برای آزمودنی های بالا، متوسط و پایین از لحاظ سطح پیشرفت تحصیلی بررسی شد.جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(میانگین و انحراف معیار) و استنباطی(تحلیل واریانس دوراهه) استفاده گردید. نتایج نشان داد که آموزش انواع بسط و گسترش در هر دو زمینه تکلیف فیزیک و مطالعات بر بازیابی در حافظه معنایی موثر بود. گروه های آزمایشی۱و ۲ با گروه کنترل تفاوت معنی دار داشتند. همچنین در درس مطالعات اجتماعی میان متغیرهای نوع بسط وسطوح پیشرفت تحصیلی اثر متقابل دوگانه وجود داشت. آموزش انواع بسط و گسترش به یادگیرندگان در حال تحصیل در افزایش بازیابی حافظه معنایی آنها تاثیر معنی دار دارد، با این حال این تاثیر در تکالیف درسی مختلف یکسان نیست و به نوع محتوای مطالب یادگیری و نیز ویژگیهای آزمودنیها بستگی دارد.

بسط دانشی, بسط معنایی, حافظه معنایی, بازیابی