ارژنگ جوادی - اعضای هیات علمی (استادیار پژوهش) موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
مرتضی شهیدزاده - عضو هیات مدیره بانک کشاورزی و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، کرج

امروزه استفاده از ماشین­های مرکب در سیستم های خاک ورزی جدید یک ضرورت محسوب می شود. گاوآهن های برگرداندار، در حال حاضر در کشور ما بدون بررسی­های قبلی به طور وسیع در عملیات تهیه زمین مورد استفاده قرار می گیرند. بررسی ها نشان می دهد که کاربرد این ادوات در بسیاری از موارد منجر به ایجاد لایه متراکم، یا به عبارت دقیق­تر، سخت لایه شخم (Plow pan) می­شود که اغلب برای شکست آن مشابه با سخت لایه (Hard pan) از ادواتی عمیق مانند زیرشکن استفاده می کنند. هدف از تحقیق حاضر اجرای عملیات در عمق مورد نیاز برای شکست همزمان در عملیات شخم با اصلاح گاوآهن­های برگرداندار متداول بود. بدین منظور با قرار دادن ساقه­هایی مشابه با گاو آهن­های چیزل به پشت خیش­های گاوآهن برگرداندار ماشین مرکبی ساخته شد به نحوی که در عرض و عمقی حدود ۷ تا ۱۰ سانتی متر عمیق­تر از تیغه گاوآهن برگرداندار، عمل کند و کفه شیار شخم را تحت تاثیر قرار دهد. ماشین مرکب در قالب آزمون آماری (t -Test) با گاوآهن برگرداندار متداول مورد مقایسه و آزمون مزرعه­ای قرار گرفت. بافت خاک مزرعه لومی بود و آزمایش­ها در رطوبت ۱۲-۱۴ درصد انجام گرفت. پارامترهایی نظیر جرم مخصوص ظاهری، مقاومت به نفوذ،  پروفیل گسیختگی خاک، مساحت خاک به هم خورده، مقاومت کششی و مقاومت کششی ویژه اندازه­گیری و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که ماشین مرکب، در مقایسه با گاوآهن برگرداندار ساده، می­تواندسخت لایه شخم را تحت تاثیر قرار دهد؛ دو تیمار، در اغلب صفات مورد اندازه­گیری اختلاف معنی دار داشته اند. آزمایش­­ها همچنین نشان داد که ماشین مرکب می­تواند جرم مخصوص ظاهری و مقاومت به نفوذ را در محدوده عمق ۲۰-۳۰ سانتی­متری که محل  تشکیل سخت لایه شخم است کاهش و همچنین گسیختگی خاک را در محدوده مذکور افزایش دهد. از طرف دیگر، ماشین مرکب موجب افزایش ۱۵درصد  مقاومت کششی می­شود ولی با ایجاد مساحت خاک به هم خورده بیشتر، این اختلاف در مقاومت کششی ویژه به ۶ درصد بین دو تیمار می­رسد.