حمیدرضا گازر - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
علیرضا بصیری - استادیار علوم و صنایع غذایی، پژوهشکده صنایع شیمیایی، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران

پسته یکی از مهمترین محصولات باغی کشور است که ارزش اقتصادی بالا دارد و صادرات آن بر اهمیت فرآوری و بسته بندی این محصول می­افزاید. یکی از مراحل مهم در فرآوری پسته، خشک کردن و رساندن رطوبت محصول به محدوده مجاز ۴ تا ۶ درصد (بر پایه وزن خشک) مناسب برای انبارمانی است. برای طراحی بهینه سیستم خشک­کن، نیاز به آگاهی از رفتار محصول در شرایط مختلف رطوبتی و دمایی در محیط است که با استفاده از منحنی­های هم­دما میسر خواهد شد.  در این تحقیق، برای به­دست آوردن رطوبت تعادلی پسته در دماهای خشک کردن، برای دو رقم از پسته­های خندان ایران به نام­های کله قوچی و فندقی، منحنی­های هم­دمای دفعی در دماهای ۴۵، ۶۰ ، ۷۵، و  ۹۰ درجه سانتی­گراد به دست آمد. برای این منظور از روش استاتیک و محلول نمک­های اشباع ذکر شده در دستور العمل COST-۹۰ استفاده شد. پس از آن داده­ها با مدل­های GAB ، هندرسون، اسمیت، هالسی و ازوین برازش و ضرایب مربوطه تعیین شد. نتایج نشان می­دهد که در هر دو رقم با  افزایش دما مقدار رطوبت تعادلی کاهش می­یابد. همچنین در بین مدل­های به کار رفته در تحقیق، مدل­های GAB و اسمیت نسبت به سایر مدل­ها دارای بهترین برازش بودند. علاوه بر آن، نتایج نشان داد که با افزایش دما مقدار رطوبت تک لایه در پسته کاهش می­یابد. همچنین، معادله رگرسیون تغییرات رطوبت تک لایه با تغییرات دما در محدوده دمایی ذکر شده برای هر دو رقم به دست آمد.