علیرضا توکلی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، مراغه

وابستگی زراعت گندم دیم به مقدار و پراکنش بارش و لزوم دستیابی به حداکثر سود، اهمیت اجرای تحقیقاتی را در زمینه اعمال بهینه و سودآور آبیاری تکمیلی افزایش می­دهد. بر همین اساس، در تحقیقی سه ساله (۸۱-۱۳۷۸)  در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، این امر در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی و به­صورت اسپلیت پلات با سطوح مختلف آب مصرفی (متوسط سه سال شامل صفر، ۹۵ ، ۱۵۱ و ۲۰۷ میلیمتر) و مقادیر مختلف ازت (صفر، ۳۰، ۶۰، ۹۰ و۱۲۰ کیلوگرم در هکتار ازت خالص) روی گندم دیم رقم سبلان بررسی شد. کل کود فسفره به میزان ۳۰ کیلوگرم در هکتار در زمان کاشت و مصرف ازت به صورت تقسیط بوده است. آب مورد نیاز بر اساس رطوبت خاک در تیمار آبیاری کامل با استفاده از دستگاه رطوبت سنج ترایم محاسبه و تامین می­شد. بر اساس نتایج به دست آمده از طریق بودجه­بندی جزیی، تحلیل نهایی و تعیین بهره­وری آب مصرفی و با توجه به تابع درآمد و در شرایط مختلف قیمت آب و آبیاری، تیمار ۹۵ میلیمتر آب مصرفی به همراه ۶۰ کیلوگرم در هکتار ازت خالص، به­رغم ۲۰ درصد عملکرد کمتر نسبت به آبیاری تکمیلی کامل، حداکثر کارآیی مصرف آب را در اضافه تولید نسبت به شرایط دیم (۱/۲۰ کیلوگرم بر میلیمتر) داشته است و ضمن امکان افزایش سطح تحت آبیاری بهینه به میزان ۱۸۰ درصد، با ایجاد حداکثر سود خالص در حدود ۷۴ درصد به مقدار کل تولید دانه گندم افزوده است. تیمار بهینه آبیاری تکمیلی تا زمانی می­تواند توصیه شود که هزینه آب و آبیاری کمتر از ۲۸۵۷ ریال برای هر متر مکعب آب مصرفی، یا نسبت قیمت آب و آبیاری به قیمت فروش محصول (PW/PC) کمتر از ۵/۲ باشد.