تاثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم بر عملکرد گندم و ماده آلی خاک در تناوب ذرت دانه ای – گندم آبی

به منظور بررسی تاثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم برعملکرد گندم وحاصلخیزی خاک،  آزمایشی به مدت چهار سال (۱۳۷۸-۱۳۸۱) در مزرعه تحقیقاتی لک لک مرکز تحقیقات کشاورزی همدان با خاکی دارای بافت لوم رسی سیلتی انجام شد. دراین تحقیق از چهار مدیریت بقایای ذرت  شامل: ۱) خرد کردن بقایا با ساقه خردکن ۲) خردکردن بقایا با دیسک ۳) خردکردن بقایا با روتیواتور و ۴) خارج کردن بقایا و دو عمق شخم با گاوآهن برگرداندار (خاک ورزی مرسوم) شامل: ۱) ۲۰ سانتیمتر و ۲) ۳۰ سانتیمتر استفاده شد. مدیریتهای بقایا و عمقهای شخم در هشت تیمار ترکیب و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مقایسه شدند. مدیریت بقایای گندم شامل برگرداندن بقایا به خاک با شخم زدن زمین با گاوآهن برگرداندار (به عمق ۲۵-۲۰) در کلیه کرتها بود. تناوب ذرت دانه ای- گندم آبی دو بار طی چهار سال تکرار شد.  به منظور ارزیابی دستگاهها (ساقه خردکن، دیسک، و روتیواتور) در خرد کردن ساقه های به جا مانده از برداشت ذرت دانه ای، درصد خردشدگی بقایای ذرت اندازه گیری شد. برای بررسی روند تغییرات کربن آلی خاک، این شاخص در سه مرحله (۱- فروردین ۱۳۷۸، قبل از کاشت ذرت ۲- مرداد ۱۳۷۹، بعد از برداشت گندم ۳- تیر ۱۳۸۱، بعد از برداشت گندم) اندازه گیری شد. همچنین عملکرد و اجزای عملکرد گندم و عملکرد دانه ذرت تعیین شد. بر اساس نتایج حاصل، دستگاه ساقه خردکن ذرت نسبت به دو دستگاه دیگر (دیسک و روتیواتور) تاثیر بهتری در خرد کردن ساقه های ذرت نشان داد. همچنین معلوم شد که بعد از گذشت حدود ۱۸ ماه، در کرتهایی که بقایای ذرت به خاک برگردانده شده بود. کربن آلی خاک حدود ۲/۷ درصد افزایش یافته است. در حالی که در کرتهایی که بقایای ذرت خارج شده بود کربن آلی خاک تغییری پیدا نکرده است. همچنین بعد از  گذشت حدود چهار سال آشکار شد که در کرتهایی که بقایای ذرت و گندم به خاک برگردانده شده بود کربن آلی خاک در حدود ۲۵ درصد و در کرتهایی که بقایای ذرت خارج و تنها بقایای گندم با خاک مخلوط شده بود کربن آلی خاک حدود ۱۶ درصد افزایش یافته است. تاثیر مدیریت بقایای گیاهی و عمق شخم بر عملکرد گندم و دانه ذرت معنی دار نشد اما عملکرد گندم در سال ۱۳۸۱ نسبت به سال ۱۳۷۹ معنی دار بود و حدود ۴۰ درصد افزایش یافت.