حمید امانی پور - گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
سیدکیوان مرعشی - گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

حفظ بقایای گیاهی با حداقل بهم خوردگی خاک می­تواند جایگزین مناسبی برای سوزاندن بقایا بعد از برداشت برنج باشد. بر این اساس و به منظور بررسی اثر مدیریت های مختلف بقایای برنج بر صفات کمی و کیفی کلزا (Brassica napus) ، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح­ پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی ۹۸- ۱۳۹۷ در اراضی کشاورزی جهاد کشاورزی شهرستان ایذه واقع در شمال استان خوزستان انجام شد. عامل اصلی مدیریت بقایای برنج در چهار سطح شامل ۱- کشت مرسوم و مطابق عرف منطقه ۲- کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج ۳- کشت در بقایای برنج با ارتفاع ۲۰ سانتی متر ۴- کشت در بقایای برنج با ارتفاع ۴۰ سانتی متر و عامل فرعی سه رقم کلزا شامل رقم ۴۰۱، ۴۸۱۵ و Okapi بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد، اثر مدیریت بقایای برنج بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و درصد پروتئین دانه معنی دار بود. اثر نوع رقم بر تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه معنی دار بود، ولی در مورد سایر صفات معنی دار نبود. اثر متقابل مدیریت بقایای برنج و نوع رقم بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین وعملکردانه معنی دار، ولی بر وزن هزار دانه، درصد روغن و درصد پروتئین دانه معنی­دار نبود. بیشترین عملکرد دانه (۴۶/۲۴۴۹ کیلوگرم در هکتار) در تیمار کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج در رقم ۴۸۱۵ و کمترین عملکرد دانه (۴۱/۱۱۸۷ کیلوگرم در هکتار) در مدیریت کشت در بقایای برنج با ارتفاع ۴۰ سانتی متر در رقم ۴۰۱ مشاهده شد. بیشترین درصد پروتئین و روغن دانه در تیمار کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج به ترتیب به میزان ۶۲/۲۱ و ۱۶/۴۸ درصد حاصل شد و در مورد سایر مدیریت­ها تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. به طور کلی، نتایج نشان داد که استفاده از کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج در بهبود اکثر صفات رشدی و عملکردی کلزا موثر بود. ضمنا رقم ۴۸۱۵ در شرایط استفاده از کشت در زمین شخم خورده همراه با بقایای برنج در کلیه صفات مورد بررسی مناسب­تراز رقم ۴۰۱ و Okapi بود و این رقم در این نوع مدیریت کشت در منطقه توصیه می گردد.

حفظ بقایا, سوزاندن بقایا, درصد پروتئین, درصد روغن