امین قلی زاد - گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی
وحید اکرمی - گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی
ساناز خیراندیش - گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی

مطالعه خرابی پیش رونده در سازه های فضاکار دارای اهمیت زیادی می ­باشد؛ چراکه این سازه ها فاقد اعضای غیرسازه ای موثر در سختی و مقاومت و نیز فاقد درجه نامعینی بالا بوده و خرابی در قسمتی از آن ها می­ تواند باعث ایجاد خرابی پیش رونده و درنهایت خرابی کل سازه شود. لذا در این مقاله به شناسایی رفتار و الگوی خرابی سازه های فضاکار از نوع گنبدی دولایه در برابر وقوع خرابی پیش رونده پرداخته می­ شود. بدین منظور، یک سازه فضاکار گنبدی دولایه با ارتفاع ۲/۱ متر و شعاع دهانه ۷ متر به ­صورت المان محدود مدل سازی شده و با انجام تحلیل استاتیکی و دینامیکی غیرخطی تحت بارهای ثقلی و حذف عضو، بروز خرابی پیش رونده و الگوی خرابی در آن بررسی شده است. صحت­سنجی مدل سازی و نتایج، با استفاده از داده­ های آزمایشگاهی موجود در تحقیقات قبلی، انجام گرفته است. براساس تحلیل­ های انجام شده، ملاحظه گردید که تحت بار ثقلی معمول حذف اعضای کششی بروز خرابی پیش­رونده را در پی نداشته و تنها حذف تعداد محدودی از اعضای فشاری بحرانی باعث بروز خرابی پیش­رونده می­ گردد. همچنین ملاحظه گردید که با افزایش بار ثقلی به ۱۵۰% و بیش از آن، با حذف هر کدام از اعضا، خرابی پیش­رونده در سازه ایجاد می شود. در ارتباط با الگوی خرابی سازه ملاحظه شد که بروز خرابی پیش­رونده در نوار کناری گنبد متمرکز بوده و مناطق میانی و مرکزی گنبد را درگیر نمی­ نماید. این در حالی است که هر چه عضو فشاری حذف شده به تاج گنبد مورد بررسی نزدیک­تر باشد، خرابی به­ وجود آمده پس از حذف عضو کلی­ تر خواهد بود.

سازه فضاکار, گنبد دولایه, تحلیل المان محدود, خرابی پیش رونده, الگوی خرابی