احمد جباری - کارشناس ارشد رشته زراعت ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مهاباد، ایران
محمود پوریوسف میاندوآب - دانشیار گروه زراعت و آگرواکولوژی ، واحد ارومیه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، ارومیه ،ایران

به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود دیم ، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ در مزرعه ای واقع در منطقه حیدرآباد شهرستان نقده واقع در استان آذربایجانغربی به اجرا درآمد. تیمارهای آبیاری تکمیلی شامل (آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی ، آبیاری در مرحله غلافدهی و بدون آبیاری تکمیلی ) به عنوان فاکتور اصلی و چهار رقم نخود آرمان، آزاد، جم و ILC۴۸۲ به عنوان فاکتور فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر آبیاری تکمیلی و رقم در اکثر صفات مورد مطالعه معنی دار بود. مقایسه میانگین دادهها نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (۲۳/۲۷ سانتی متر ) از آبیاری تکمیلی در مرحله گل دهی به دست آمد و کمترین ارتفاع بوته به طور متوسط با میانگین ۶۲/۲۳ سانتی متر مربوط به تیمار بدون آبیاری تکمیلی بود. از لحاظ ارقام مختلف نخود مشاهده گردید که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به رقم آرمان و کمترین ارتفاع بوته مربوط به رقم ILC۴۸۲ بود. در بررسی اثر متقابل تیمارهای مختلف آبیاری تکمیلی و رقم روی عملکرد دانه نخود مشاهده گردید که در هرسه تیمار آبیاری تکمیلی بیشترین مقدار مربوط به رقم ILC۴۸۲ و کمترین مقدار مربوط به تیمار بدون آبیاری تکمیلی و رقم جم بود. مقایسه میانگین اثر متقابل دو عامل آبیار ی تکمیلی و رقم روی عملکرد بیولوژیک نشان داد که رقم ILC۴۸۲ در تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله غلافدهی بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده و ارقام جم و آزاد در تیمار بدون آبیاری تکمیلی کمترین عملکرد بیولوژیک را به خود اختصاص دادند.

نخود، آبیاری تکمیلی ، عملکرد و اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک