پرنیان پورشاد - کارشناس ارشد روانسنجی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.
کامبیز پوشنه - استادیار گروه روش های تربیت و مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

پژوهش حاضر باهدف تدوین و تعیین اثربخشی برنامه پشتیبانی مجازی بر رفتارهای چالش برانگیز و مهارت­های اجتماعی ­کودکان مبتلا به اتیسم با عملکرد بالا، انجام شد. روش پژوهش ترکیبی بود. در بخش کیفی، ۱۴ متخصص به روش نمونه­گیری هدفمند، به­عنوان مشارکت کننده انتخاب شدند. به روش کدگذاری نظری، برنامه پشتیبانی مجازی در ۱۱ هدف تدوین شد. در بخش کمی، روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی کودکان پسر ۷ تا ۱۱ ساله با اختلال اتیسم مراجعه کننده به مراکز درمانی و توان بخشی پدیده و رهیاب شهر تهران در سال ۱۳۹۹ بود. از بین آن ها ۲۰ نفر به روش نمونه­گیری هدفمند، انتخاب و به­صورت تصادفی در ۲ گروه آزمایش (۱۰ نفر) و گروه کنترل (۱۰ نفر) گمارده شدند. افراد گروه آزمایش، به مدت ۱۳ جلسه (هر هفته ۲ جلسه)، برنامه پشتیبانی مجازی را دریافت کردند؛ گروه کنترل ۲ ماه در لیست انتظار قرار گرفت. ابزار سنجش شامل پرسشنامه­های رفتارهای چالش برانگیز بودفیش و همکاران (۲۰۰۰) و مهارت­های اجتماعی گرشام و الیوت (۱۹۹۰)، بود. داده­ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک متغیره و چندمتغیره تحلیل شد. یافته­های حاصل از پژوهش نشان داد که برنامه پشتیبانی مجازی بر کاهش رفتارهای چالش برانگیز و بهبود مهارت­های اجتماعی افراد گروه آزمایش، تاثیر معناداری داشت (۰۰۱/۰>P)؛ بنابراین، پیشنهاد می­شود تا روان­شناسان و مربیان حوزه کودکان مبتلا به اتیسم، از برنامه پشتیبانی مجازی در جهت توانمندسازی، مدیریت و کاهش مشکلات روان­شناختی این کودکان و کمک به والدین آن ها، بهره ببرند.

پشتیبانی مجازی, رفتارهای چالشی, مهارتهای اجتماعی, اتیسم با عملکرد بالا