آرمان حیدری - استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج (نویسنده مسئول) armanhedari۹۰@gmail.com
حمید صداقت - دانشجوی دکتری بررسی مسائل اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج hamidsedaghat۴۰@yahoo.com
خیری حمیدپور - کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج khireyhamidpor@gmail.com

با گسترش فضای مجازی و رسانه ­ای شدن فضای فرهنگی، هویت ­یابی افراد نیز دگرگون شده است. از منظر جامعه شناختی، تحلیل نمود هویتی زنان در فضاهای مجازی که آزادی کمتری در فضاهای «واقعی» سنتی برای ابراز هویت خود دارند، اهمیت ویژه­ ای دارد؛ زیرا فضای مجازی ظرفیت بیشتری برای خلق و بازنمایی هویت مطلوب و آرمانی دارد. به علاوه، استفاده از رویکردهای کیفی برای فهم عمق و سیالیت فرایند هویت یابی سودمندتر است. ازاین رو، مقاله پیش رو فرایند هویت­ یابی ۱۶ نفر از دانشجویان دختر دانشگاه یاسوج در فضای مجازی را با رویکردی کیفی واکاوی کرده است. تکنیک جمع­آوری داده­ها مصاحبه بدون ساختار و نیمه ساختاریافته بوده است. روش نمونه­ گیری غیرتصادفی، هدفمند و با حداکثر تنوع؛ راهبرد تحلیل داده­ها کدگذاری سه مرحله­ای باز، محوری و گزینشی بوده است. بر اساس ماهیت مضامین مصاحبه­ ها، علل، بسترها و پیامدهای استفاده این دختران از فضای مجازی ذیل ده مقوله محوری «ماهیت ارتباط، ابراز جنبه ­های متفاوت خود، استفاده هدفمند جهت تامین نیازها و خدمات متنوع، ارضای تمایلات روحی فیزیولوژیک، پرکردن اوقات فراغت، ضعف شخصیت روانی و مهارتی، نابسامانی زندگی خانوادگی، خودهای متفاوت ارائه شده در فضای مجازی، قابلیت­های فضای مجازی در زندگی مدرن و دامنه آسیب ­­های فضای مجازی» تحلیل شدند. در سطحی انتزاعی ­تر، می توان گفت مقوله هسته «فضای مجازی پژواک فضای واقعی و جولانگاه خودهای واقعی وانمودی» بازتاب دهنده روند هویت­یابی دختران موردمطالعه در فضای مجازی است که ناشی از تاثیر دوسویه ویژگی­های روان شناختی فیزیولوژیک اجتماعی دختران و شرایط زیست فرهنگی اجتماعی آنان در فضای واقعی جامعه است.

هویت یابی, فضای مجازی, واقعی وانمودی, نظریه زمینه ای, دانشجویان دختر