هادی خانیکی - استاد دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه طباطبائی (نویسنده مسئول) hadi.khaniki@gmail.com
سیده ثریا موسوی - دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه‎ طباطبائی mousavi.۱۹۳@gmail.com

مقاله پیش ‎رو به دنبال شناخت روابط قدرت دخیل در صورت‎بندی گفتمانی مسئله آب ایران در روزنامه‎های شرق و ایران است. به این منظور، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و با کاربرد الگوی فرکلاف و ون‎دایک، ۱۴ نمونه معرف از این روزنامه‎ها در بازه زمانی ۱۲/۵/۱۳۹۲ تا ۲۹/۱۲/۱۳۹۸ بررسی شده‎اند. طبق یافته‎ها، برخی از متون روزنامه شرق با هدف زمینه‎سازی برای اجرای برنامه‎ها و سیاست‎گذاری‎های دولت های یازدهم و دوازدهم منتشر شده‎ است. در روزنامه ایران نیز نقش مسئولان و سیاست‎گذاران در ایجاد بحران و مسئولیت آنان در حل آن کم‎اهمیت قلمداد می‎شود. برخی از متون این روزنامه غیرمستقیم در خدمت توجیه علت ناموفق بودن دولت های یازدهم و دوازدهم در حل بحران آب و کاهش مطالبات مردم از دولت است. در روزنامه ایران، مردم به علت مشارکت نکردن در حل بحران سرزنش می‎شوند. به این ترتیب، ساختارهایی که مانع از مشارکت مردم در مسائل می‎شوند رویت‎ناپذیر می‎شوند و مشارکت مردم به صرفه‎جویی تقلیل می‎یابد. این روزنامه جامعه را ناجی آب جلوه می‎دهد و آنان را از تغییر سیاست‎گذاری‎های دولتی دلسرد می‎کند. بر اساس نتایج، اثر قدرت‎های سیاسی و اقتصادی بر صورت‎بندی گفتمان مسئله آب در این روزنامه‎ها مشهود است. رسانه‎های موردبررسی، به جای اینکه نماینده مردم باشند، به سخنگوی دولت‎ تبدیل شده‎اند. پرداختن به مسئله آب به بهانه‎ای برای ناکارآمد جلوه دادن جناح مخالف، کاهش انتظارات از دولت های یازدهم و دوازدهم و رفع مسئولیت از قوه مجریه و نمایندگان مجلس تبدیل شده است.

تحلیل گفتمان انتقادی, روابط قدرت, مسئله آب ایران, روزنامه ایران, روزنامه شرق