آرش مسلمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مردم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران.
مظفر الدین شهبازی - استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران

تحقیق حاضر در راستای پاسخ به این پرسش اساسی است که «تغییرات درون مایه و جوهر اجتماعی فرهنگی، متن ومحتوی بخش نخست منظومه­حیدربابایه سلام درمقایسه با بخش دوم آن چگونه است؟» تحقیق حاضر از نوع مطالعات ناهمزمان یا تاریخی است که با بهره گیری از روش­های اسنادی  و تحلیل محتوی به مقایسه بخش نخست و دوم منظومه حیدربابایه سلام از دیدگاه مردم شناسی می پردازد. در این مقاله جلوه های فرهنگ عامه درمنظومه نخست حیدربابایه سلام درمقایسه با بخش دوم آن، از دید مردم­­ شناختی مورد تحلیل قرارگرفته است. رویکردهای­نظری استفاده شده دراین تحقیق نظریات ترنر ازانسان­­­­ شناسی نمادین و تفسیری و رویکرد شخصیتی فروید می باشد. به طور کلی محتوی بخش نخست منظومه حیدربابایه سلام، فضایی نوستالژیک است؛ که در نتیجه دوری چندین ساله شاعر از زادگاه اصلی خود شکل گرفته است. درمنظومه نخست در تصاویری که شاعر ارائه می دهد شور و حال دوران­کودکی و جنب و جوش آن دوران به وضوح نمایان است، حال آن که از بند ۴۵ منظومه نخست حیدربابایه سلام، شعر رنگ و بوی پیری و نصیحت گونه به خود می گیردکه این حالت در منظومه دوم حیدربابایه سلام بیشتر خود را نشان می دهد، هم­چنین عناصر فرهنگ عامه در منظومه نخست حیدربابا بسیار غنی تر و پر بار­ تر از منظومه دوم می باشد. اعتراض و شکایت شاعر در منظومه نخست حیدربابایه سلام بیشتر ازپیری و مرگ انسان ها بوده حال آن­که درمنظومه دوم حیدربابایه سلام این اعتراض شاعر به تجدد گرایی و به تبع آن تغییر در هنجارها و ارزش های حاکم آن می باشد. در این مقاله چگونگی تغییرات در ارزش ها و هنجارها در دو منظومه ی نخست و دوم حیدربابایه سلام به طور ویژه با فرایند چهار مرحله ای درام اجتماعی ترنر بررسی شده است.

فرهنگ عامه, نوستالژی, مدرنیته, درام اجتماعی, ارزش ها و هنجارها