اکرم لالوزایی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، گروه آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
امیر سعدالدین - دانشیار گروه آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
آرش زارع گاریزی - استادیار گروه آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
واحدبردی شیخ - دانشیار گروه آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

تعیین فرایند های تولید سیل و لحاظ نمودن آن در تحلیل های هیدرولوژی به برآورد های قابل اطمینان تر کمک می کند. تمرکز صرف بر محاسبات ریاضی برای بررسی پدیده سیل باعث می شود که فرآیند های فیزیکی طبیعت کمتر مورد توجه قرار گیرند. لذا، در این تحقیق به تفکیک فرآیند-محور رخداد های سیل در ۲۰ ایستگاه هیدرومتری در حوضه رودخانه گرگانرود به عنوان یکی از حوضه های با رخدادهای شدید و فراوان سیل در شمال کشور، پرداخته شده است. به منظور استخراج سری مقادیر جزئی (بالاتر از آستانه) با کمک رویکرد POT در هر ایستگاه، مراحل اساسی این رویکرد شامل انتخاب مقدار آستانه بهینه و برقراری شرط استقلال در رخداد های سیل، انجام شد. پس از تعیین رخداد های سیل، با استفاده از شاخص های زمان وقوع رخداد، زمان تداوم بارش، زمان تداوم سیل، دمای هوا و رطوبت پیشین خاک، انواع سیل شامل سیل های ناشی از بارش جبهه ای، بارش جابجایی، ذوب برف و باران روی برف در هر ایستگاه تعیین شد. نتایج نشان می دهد که، سیل­های ناشی از بارش جبهه ای و باران روی برف به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی را در حوضه دارند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که استفاده از رویکرد POT و شاخص های طبقه بندی انواع سیل می تواند به تحلیل های دقیق تر آماری در مطالعات و مدیریت سیل منجر شود.

رویکرد POT, سری مقادیر جزئی, فرایند تولید سیل, حوضه رودخانه گرگانرود