مهدی رضایی خرمنانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندس آبیاری و زهکشی دانشگاه تربیت مدرس
مهدی اکبری - دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
مهدی کوچک زاده - دانشیار گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

این پژوهش برای بررسی کارایی سامانه آبیاری فتیله ای در کشت گلخانه ای گیاه گوجه فرنگی و مقایسه آن با سامانه آبیاری قطره ای به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی (CRD)، شامل تیمارهای آبیاری در پنج سطح (آبیاری قطره ای و آبیاری فتیله ای با قطرهای یک، سه، چهار و پنج سانتی متر) و دو بستر کشت ("کوکوپیت، خاک، کود، پرلیت" و "خاک، شن، کود") در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ انجام شد. کمترین حجم مصرف آب در طول دوره رشد در آبیاری فتیله ای با قطر فتیله یک سانتی متر، ۲۹/۲۵ لیتر در بوته و بیشترین حجم مصرف آب در آبیاری قطره ای و فتیله ای با قطر فتیله پنج سانتی متر به ترتیب ۳۶ و ۳۷/۵ لیتر در بوته بود. این نتایج نشان دهنده اختلاف ۱۹% و ۴% در میزان مصرف آب بین تیمار آبیاری فتیله ای با قطر یک سانتی متر و پنج سانتی متر با آبیاری قطره ای است. میزان مصرف آب در سامانه آبیاری قطره ای نسبت به متوسط سامانه آبیاری فتیله ای به میزان شش درصد بیشتر بود. همچنین قطر فتیله در آبیاری فتیله ای تاثیر معنی داری بر میزان مصرف آب داشت، به طوری که اختلاف بین تیمارهای آبیاری فتیله ای (کمترین و بیشترین میزان مصرف آب) در قطرهای یک و پنج سانتی متر به ۲۸% رسید. آبیاری فتیله ای با قطر سه سانتی متر در بستر کشت "خاک، ماسه، کود" با ۷۰۰ گرم در بوته، بیشترین عملکرد میوه گوجه فرنگی را به خود اختصاص داد. عملکرد میوه در بستر "خاک، ماسه، کود" نسبت به بستر"کوکوپیت، خاک، پرلیت، کود" نیز ۵۹% افزایش بافت. بیشترین بهره وری آب در آبیاری فتیله ای با قطر سه سانتی متر، ۱۱/۱۹ و کمترین بهره وری آب در تیمار آبیاری قطره ای ۹/۰۶ کیلوگرم بر مترمکعب آب به دست آمد که دارای اختلاف ۲۴% است. میزان مصرف آب در بستر کشت “خاک، شن، کود” نسبت به بستر کشت “کوکوپیت، خاک، کود، پرلیت” ۲۱% کاهش یافت و موجب افزایش ۱۰۰% بهره وری آب در بستر“خاک، شن، کود” شد. در آبیاری فتیله ای، به علت اینکه همواره آب در دسترس بوده، گیاه با تنش آبی مواجه نشد و این نتایج حاکی از آن است که سامانه آبیاری فتیله ای با بهبود رشد گیاه موجب افزایش میزان تولید محصول تر و خشک و بهره وری فیزیکی آب گوجه فرنگی شد. اگرچه در این تحقیق تجزیه وتحلیل اقتصادی انجام نشده است ولی محصول بیشتر همراه با مصرف آب کمتر در سامانه آبیاری فتیله ای، درآمد بیشتری برای بهره بردار خواهد داشت و می تواند دلیل قابل قبولی برای استفاده از این روش آبیاری باشد.

بهره وری فیزیکی آب, آبیاری قطره ای, خاک گلدان, آب مصرفی گوجه فرنگی