عباس نیل فروشان - دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران
حمید نقی زاده - دانشجو
محمد جوانمرد - دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
مهدی جواهری - دانشگاه علوم انتظامی امین

امروزه پرداختن به موضوع انتظام و امنیت در حوزه ها و قلمروهای گوناگون، از بحث انگیزترین مباحث سیاسی و استراتژیک به شمار می آید. عوامل، آرمان و مولفه های دخیل در انتظام و امنیت نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند. با عنایت به تحولات شتابان این حوزه ها همچون حوزه های دیگر، پی درپی بحث های جدید و تازه ای مطرح می گردد. در جمهوری اسلامی ایران، موضوع انتظام و امنیت از یک سو از ویژگی های خاصی برخوردار است و از سوی دیگر دیدگاه های متفاوتی را مطرح کرده است. در این میان، برخی از پدیده ها مانند بسیج نیز نقش و کارکردهای ویژه ای را در این حوزه ها به منصه ظهور رسانده اند. در این نوشتار به روش توصیفی و با رویکرد گردآوری اسنادی و کتابخانه ای، در ابتدا مروری بر مفاهیم کلیدی و اساسی همچون بسیج، فرهنگ، تفکر و تشکل بسیج، انتظام ملی، امنیت ملی و داخلی داشته و در ادامه به نقش بسیج در انتظام ملی در حوزه های نظامی-امنیتی، سیاسی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی و همچنین کارکردهای بسیج در حوزه امنیت داخلی در دو سطح؛ یعنی کارکردهای سخت افزارانه و نرم افزارانه می پردازیم. بسیج که نیرویی مبتنی بر جنبه های داوطلبانه، اعتقادی و مردمی است با داشتن توانایی های فرهنگی و اجتماعی و گستردگی رده های تحت پوشش و بخصوص انعطاف پذیری و سرعت عمل، در عین هزینه بری اندک، در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران با محدودیت هایی برای افزایش سطح اقتدار و امنیت ملی جهت مقابله با انواع متفاوت تهدیدات و ناآرامی ها مواجه می باشد، نقشی حیاتی در تامین و حفظ انتظام ملی و امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران ایفا می نماید.

بسیج, انتظام ملی, امنیت داخلی, کارکرد بسیج, تفکر بسیجی