علی محمودی عالمی - استادیار گروه هنر
پرستو معصومی - کارشناسی ارشد پژوهش هنرموسسه آموزش عالی مارلیک نوشهر

در کاوشهای باستان شناسی از جمله ایلام و جیرفت کرمان نقوش مار و مار انسان به وفور بر رویسفالینه و ظروف سنگ صابون یافت شد که بیانگر افسان های بودن و جادویی بودن مار است. مار بهمقام خدایی هم میرسد و نزد مردم ایلام مار خدای جاودان و خدای جهان زیر زمین و مردگاناست.مار در بین مردم ایلام تا جایی اهمیت دارد که شهر شوش برای خدای مار )اینشوشینا ک ( ساختهمیشود و پادشاه بزرگ ایلام به نام اونتاش گال در حدود ۱۲۵۰ پ.م نیایشگاه چغازنبیل را برایخدای مار بنا میکند. مار نماد درمان، پزشکی و تندرستی و در بین اقوام کرد و آذری و در کل،مردم ایران نشانه برکت و خوش یمنی است. هیچگاه مار نماد بدی نبوده و پس از ورود اسلام استکه مار و اژدها نمادی اهریمنی پیدا م یکند. در اسطوره ضحاک ماردوش، مارها به مردمآزار نمیرسانند بلکه این ضحاک است که نفس پلید و اهریمنی دارد و ستم را پیشه کرده، مغزجوانان را خوراک مارهای دوش خود م یکند.یا حتی در بین اساطیر ملل هم داستانهایی روایت شدهاست،از شخصیت هایی که نیمه انسان و نیمه مار میباشند.مانند لامیا و اکیندا در یونان ،ناگا کانیا درهند ،نور_اونا در ژاپن و شناخته شده ترین شخصیت بنام مدوسا ، در اصل انسان بود و فناپذیر، درنهایت توسط یکی از قهرمانان اساطیری به نام«پرسئوس»کشته میشود. شاه ماران، موجودی خارق العاده است که سرش انسان و بدنش مار است. با اینکه نقاشی های مربوط به مار، اغلب نشانهبدی و بدشانسی هستند، ولی شاه ماران با سر انسان، نشانه زایایی، برکت ودانایی است .اسطوره و داستان در میان اقوام کر د وجود دارد که ا ز لحاظ محتو ا و فرم ، شناسایی نشده است وهمواره علم سب ب کشف و شناسای ی بیشتر آن هاست . تاکنون پیشینه و ارتباط اسطوره شاماران بادیگر همتایان خود در جهان تحلیل و بررسی نشده و به صورت مکتوب در نیامده است . درپژوهش های اخیر تنها از این اسطوره نام برده شده و تنها داستان ان روایت شده است یا در یکمنطقه ی خاص یا الگوی خاصی تحلیل شده است .این مسئله ضرورت انجام تحقیق را افزایشمیدهد.موضوع محوری و هدف این پژوهش، تحلیل و بررسی روایت های اسطوره ی شاماران درایران و ترکیه و ارتباط ان با دیگر مار_انسان ها در جهان میباشد .

مار،ماران،کردی،اسطوره،افسانه شاه ماران،مدوسا،ایلام