رحیم بردی آنامرادنژاد - مازندران، بابلسر، پردیس دانشگاه مازندران، دانشکده علوم انسانی و اج
امیر حبیبی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلام
کمیل ابراهیمی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

این مقاله به بررسی ویژگی های طرح جامع شهری در زمینه توسعه فضایی می پردازد و برنامه ریزی استراتژیک را به عنوان الگویی از برنامه ریزی که می توان بهترین نقش را در توسعه فضایی شهرهای ساحلی بپردازد معرفی می کند. با توجه به تجارب کشورهای دیگر درزمینه برنامه ریزی استراتژیک، این نوع برنامه ریزی بیشتر بر عوامل فیزیکی، عوامل مربوط به زمین، اقتصاد و عوامل سیاسی در افقهای برنامه ریزی توجه دارند. توجه به این عوامل نشان دهنده درجه بالای اهمیت توسعه فضایی نزد مدیران شهری این شهرها است. طرح های شهر سازی سنتی (جامع- تفضیلی) قابلیت توجه همه جانبه به عوامل فوق را ندارند به همین علت این شهرها به سمت نوعی از برنامه ریزی رفتنند که بتوانند همه عوامل را تحت کنترل داشته باشند. در ایران به دلیل قدرت زیاد عوامل فوق در شهر سازی و دخالت این عامل درعدم تحقیق پیشنهادی طرح های شهرسازی سنتی، توسعه فضایی شهرها دارای اهمیت زیادی است. زیرا شهرهای ساحلی در واکنش های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی با شهرهای دیگر متفاوت هستند. اکوسیستم شکننده این شهرها موجب تاثیر بیش از حد عوامل فوق الذکر- عوامل موثر بر توسعه فضایی شهرها مانند: عوامل فیزیکی، عوامل مربوط به زمین، اقتصادی و عوامل سیاسی می شود. در این پایان نامه از روش های همبستگی اسپیرمن، طیف بورگادوس و روش های تحلیلی برای اثبات فرضیه استفاده شده است. نتیجه ایی که از این تحقیق حاصل شد بطور خلاصه عبارت است از: 1-عدم توانایی طرح جامع شهر نوشهر در زمینه توجه به همه ابعاد عوامل تاثیرگذار بر توسعه فضایی این شهر 2- طرح جامع به نیازهای شهروندان توجه نمی کند. 3- استراتژیک بودن موقعیت شهر ساحلی نوشهر به دلیل قرار گرفتن درتلاقی آب و خشکی و داشتن موقعیت گذرگاهی. 4- عدم تحلیل ساختار های محیطی منطقه شهری بوسیله طرح جامع شهر نوشهر. 5- عدم توجه به محدودیت ها و قیود توسعه فضایی شهر. 6- توسعه فضایی در شهرهای ساحلی یک رویکرد استراتژیک در فرآیند توسعه این شهرها می باشد. 7- توسعه فضایی شهرهای ساحلی دارای چهار عنصر، عوامل فیزیکی، مربوط به زمین شناسی و اقتصادی می باشد.

توسعه فضایی، برنامه ریزی استراتژیک، نیازهای اجتماعی، توسعه پایدار، شهرهای ساحلی.