احمد گلیوری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی- همزیستی با بیابان، مرکز تحق
احمد رضا پناهیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی- همزیستی با بیابان، مرکز تحق
مجید کریم پور ریحان - دانشیار مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران
حمید رضا ناصری - استادیار مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران

بیشتر مراتع ایران بدلیل واقع شدن در مناطق خشک و نیمه‌ خشک و چرای مفرط دام از نوع مراتع فقیر می‌باشند. گیاه باریجه یکی از گیاهان مهم مرتعی، دارویی و صنعتی بوده که در مناطق کوهستانی و ییلاقی و در ارتفاعات که بیشتر نزولات بصورت برف است رویش دارد. در این پژوهش با هدف جلوگیری از تخریب مراتع به مطالعه روش جایگزینی گیاه باریجه با تعداد دام موجود در مرتع پرداخته شده است. مرتع ویسر با وسعت 4154هکتار از اواسط خرداد هر سال به مدت صد روز مورد تعلیف 1300 رأس دام سبک قرار می گیرد که میزان درآمد خالص دامداری در حدود 8/16 میلیون ریال می باشد، در حالی که میزان درآمد خالص برداشت باریجه در300 هکتار از مراتع حدود 580 میلیون ریال در همان سال می باشد. تا کنون در حدود 900 هکتار از سطح مراتع ویسر زیر کشت گیاه باریجه رفته و‬ تعداد دام مرتع از 1300 رأس در سالهای قبل به 200 رأس در سال 89 کاهش یافته است. این اقدام در حفظ مراتع امری قابل توجه بوده که علاوه بر این، میزان درآمد حاصل از برداشت باریجه 3 برابر درآمد حاصل از دامداری است. با اجرای این طرح طی یک دوره شش ساله علاوه بر بالارفتن سطح درآمد مرتعداران از طریق برداشت باریجه با تشکیل شرکت تعاونی بهره برداری، درآمدهای خالص از اجرای این طرح به سهام مرتعداران عضو تعاونی افزوده می شود.

مرتع، باریجه، دام، اثرات اقتصادی اجتماعی، ویسر گرماج