مجتبی مجرد - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بجنورد

دستنویس هایی که در گستره تمدن اسلامی کتابت شده، اصطلاحاتی دارد که به تدریج معنای اصلی برخی از آن ها فراموش شده و یا به شکل یک واژه نامفهوم و تزیینی درآمده است. انهاء یکی از اصطلاحات کلیدی نسخه شناسی اسلامی است که به تلاش های متن پژوهانه مسلمانان اشاره دارد. در این مقاله نخست معنای لغوی و عرفی انهاء واکاوی شده، سپس نمونه هایی از دستنویس های کهن اسلامی که این اصطلاح در آن ها به کار رفته مورد بررسی قرار گرفته است. این دستنویس ها عموما در مراکز و کتابخانه های مهم دو کشور ایران و ترکیه نگهداری می شود. تحلیل دستنویس ها نشان می دهد که اصطلاح انهاء در ادامه سنت های توثیق متن و از حدود قرن ششم هجری پدیدار شده است. دستنویس هایی که یادداشت های انهاء دارد، از سه منظر مورد توجه است: تایید، تصحیح و شرح و بحث در باب دستنویس. به هنگام تصحیح متون، باید از دستنویس هایی که یادداشت انهاء دارند با دقت بهره برداری کرد. . . . .

نسخه شناسی, انهاء, تمدن اسلامی, تصحیح, دستنویس