عبدالحکیم محمدی (کاظمی) - دکتری تاریخ اسلام جامعه المصطفی العالمیه

خراسان از ابتدای سده سوم هجری نخستین تجربیات حکومتی غیرعربی را داشت گرچند کاملا وابسته خلفا بودند با رویکارآمدن صفاریان، به سمت استقلال نسبی رفت و متناسب با آن، اقتدار داخلی را نیز تجربه کرد .سده ششم هجری جابجایی زیاد دولتها بود و این جابجایی تاثیر مثبت یا منفی زیادی بر شرایط اجتماعی مردم داشت. این سیاهه در صدد بررسی کلیات حیات اجتماعی خراسان در این سده به ویژه نیمه دوم سده ششم هجری بوده و با تکیه برمنابع اصلی، تلاش دارد  دریافتی از رده بندی عمومی جامعه ی آن روز داشته باشد. یافته ها حاکی از شکل گیری طیف های مختلف اجتماعی در این دوره است که ریشه برخی طبقه بندی ها ریشه در تاریخ منطقه داشته و دارای منشا درونی اند و برخی نیز در توسط دولتهای شکل گرفته، ایجاد شده اند. طبیعی است طیف های وارداتی به منطقه، مانند گروههای بومی تاثیرگذاری اجتماعی خود را دارند و ایجاد همسویی بین آنها نیز منحصرا توسط عامل قوی سیاسی و دولتی است.

قشربندی, اوضاع اجتماعی قرن ششم, گروههای اجتماعی, عصرغوریان