مریم صمدیه - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه (نویسنده مسئول)
محمد مهدی شمسی - گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم پزشکی تبریز
علی صفرزاده ملکی - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه

آراء و اندیشه های فارابی در تبیین شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی، با بررسی نقش مدینه فاضله نمایان می شود. از نظر فارابی، وظیفه حکومت و مدینه فاضله، ایجاد زمینه مناسب برای عادت ها و سنت های فاضله در شهرها و بین امت هاست که از طریق تعلیم و تربیت امکان پذیر می شود. در واقع در دیدگاه فارابی مدینه و حکومت می تواند شرایط تربیت صحیح و به تبع آن زمینه بروز و ظهور رفتارهای اخلاقی پسندیده گردد و آن زمانی است که مدینه از نوع فاضله آن باشد؛ اما در عین حال مدینه می تواند زمینه ساز شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی گردد و آن زمانی است که مدینه از نوع فاسقه باشد. مدینه فاسقه، مدینه ای است که اهالی آن به همه آراء و عقاید اهالی مدینه فاضله باور دارند؛ اما به آن عمل نمی کنند و افعال و کردارشان شبیه افعال و کردار اهالی مدینه جاهلیه است. علت این امر را می توان در تربیت اهالی مدینه فاسقه و چگونگی حکومت آن جستجو کرد. در واقع تربیت، اساس شکل گیری رفتارهای اخلاقی اعم از پسندیده و ناپسند است. البته بایستی به این نکته اشاره شود که فارابی در عین حال به نقش عادت، لذت، ضعف اراده و ضعف در سنجش نیز در ایجاد شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی اشاره می کند.

فارابی, فعل اخلاقی, ضعف اخلاقی, مدینه فاضله, مدینه فاسقه, تربیت, عادت