نرگس پورطالب - دانش آموخته دکتری تخصصی روانشناسی تربیتی، مدرس مدعو گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه رشدیه، تبریز، ایران.
سکینه پورطالب - کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
زینب شهری مجارشین - کارشناس ارشد پژوهشگری، مدرس موسسه آموزش عالی سراج، تبریز، ایران.
سیده بهناز موسویان النجق - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی شناختی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه درک ماهیت علم و ابعاد آن با گرایش به تفکر انتقادی در بین دانش­آموزان تبریز است.روش پژوهش : مطالعه حاضر به صورت تحلیلی- همبستگی است. نمونه آماری ۲۶۲ نفر از دانش­آموزان رشته ریاضی و تجربی شهر تبریز بوده که در آن،  دانش آموزان به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند. ابزار گردآوری داده ها، دو پرسشنامه تفکر انتقادی ریتکس (۲۰۰۳) و پرسشنامه ماهیت علم، روبا و آندرسون( ۱۹۷۸) بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزار spss و از طریق روش­های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که بین دانش آموزان گروه ریاضی و تجربی از لحاظ تفکر انتقادی و ماهیت علم تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین آزمون همبستگی پیرسون نشان داد، از بین مولفه های ابعاد ماهیت علم و رابطه آن با تفکر انتقادی ۳ مولفه (تعهد، خلاقیت و یکپارچگی) رابطه معنی داری با تفکر انتقادی دارد؛ ولی ۳ مولفه دیگر (توصیه، سادگی و سنجش) رابطه معنی داری ندارند.نتیجه گیری: نتیجه تحلیل رگرسیونی انجام گرفته نیز نشان داد از بین ۶ مولفه ابعاد ماهیت علمی تنها مولفه خلاقیت حدود ۵ درصد از واریانس تفکر انتقادی را تبیین می کند. با عنایت به یافته های حاصل از بین این پژوهش، برنامه­ریزان و مسئولین در برنامه های آموزشی خود باید توجه بیشتری به مهارت تفکر انتقادی و درک ماهیت علم لحاظ نمایند.

ماهیت علم, تفکر انتقادی, دانش آموزان