حسین ذبیحی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه هنر و معماری، تهران، ا
تایماز لاریمیان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه هنر و معماری، تهران، ا

وضعیت اقلیمی ایران، کمبود منابع آب و مشکلات آبیاری در زراعت از روزگاران کهن برای ایرانیان اهمیت اساسی داشته است. با تغییرات اقلیمی و خشک شدن آبهای سطحی، مردمان این سرزمین از طریق ابداع قنات و دسترسی به آبهای زیرزمینی، این کمبود را مرتفع نموده اند، بنابراین قنات به عنوان یکی از مهم ترین ابداعات ایرانیان، نمونه کاملی از سازگاری انسان با محیط پیرامونش و نشانه ای از پایداری شهرهای کویری ایران محسوب می گردد. این نوشتار برآن است که ساختار قنات را از سه وجه فرم، کارکرد و معنا در دوران باستان بررسی نماید و بدین منظور در این پژوهش از روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای بهره گرفته شده است. در این راستا قنات زارچ از وجوه فوق الذکر مورد مطالعه قرار گرفته است. در حال حاضر این قنات با مشکلات عدیده ای مواجه است که آن را در معرض آسیب های جبران ناپذیری قرار داده است و لزوم احیاء و بازسازی آن را بیش از پیش نمایان می سازد. و در نهایت با مروری بر اسناد مکتوب، پس از شناخت وضعیت موجود این قنات ، راهکارها و پیشنهاداتی در زمینه احیاء و بازسازی این میراث ارزشمند ارائه می گردد.

ساختار قنات (فرم، کارکرد و معنا)، تمدن کاریزی، دوران باستان، قنات زارچ