بررسی مکانیسم ایجاد و توسعه خندق و راه های کنترل آن (مطالعه موردی: حوزه آبخیز شرف آباد، لرستان)

یکی از مشهودترین اشکال فرسایش خاک، فرسایش خندقی می باشد که بر روی حاصل خیزی خاک و محدودیت کاربری اراضی تأثیر گذار بوده و تهدید جدی برای جاده ها و ساختمان ها محسوب می شود. خاک های فرسایش یافته از نواحی خندقی منجر به رسوب زایی در آبراهه ها، جاده ها و مخازن سدها می شود. بر اساس نقشه های زمین شناسی و بررسی های میدا نی، سازند های آغاجاری و گچساران در بخش وسیعی از شمال و شمال غرب استان لرستان در محدود ه شهرستان هان های نورآباد و الشتر گسترش دارند. سازندهای حوزه آبخیز شرف آباد لرستان به وقوع این پدیده بسیار حساس بوده و در اثر چرای بی رویه و تغییر کاربری اراضی های صورت گرفته و همچنین عدم کنترل و اقدامات حفاظتی هر ساله بر حجم و رشد طولی این آبکندها افزوده می شود. خاک های زیرسطحی حوضه مورد مطالعه واریخته بوده و در جاهاییکه خاک سطحی بهم خورده و پوشش گیاهی تخریب شده است به فرسایش خندقی بسیار حساس هستند. این خاک ها نسبتأ پایدارند اما خاک سطحی کم عمق بوده و بافت سبکی دارد و با یک تغییر ناگهانی خاک زیرین با درصد سدیم قابل تبادل بالا، قابلیت فرسایش زیادی پیدا می کند. پوشش گیاهی اولین ابزار کنترل خندق در بلند مدت می باشد اما به سازه هایی جهت استقرار نیازمندند تا بالاکند (هدکت) پایدار شده و پوشش گیاهی در کف خندق مستقر شود.اگرچه عمر مفید این سازه ها بیشتر از چند دهه نیست و در طول زمان تأثیر آن ها کم می شود، پوشش گیاهی در طی سالیان متمادی تکثیر یافته و بهبود می یابند.

Keywords:

خندق , فرسایش خاک , سازند زمین شناسی , شرف آباد