جمال دشتی امیرآباد - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه یزد
محمد اخوان قالیباف - عضو هیات علمی دانشگاه یزد
بهروز چوگان - کارشناس اداره کل منابع طبیعی خراسان شمالی
ربابه خداپرست - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه یزد

ارتباط بین آلودگی خاک و بیابانزایی موضوعی است که در مجامع علمی کمتر به آن پرداخته شده است. در این مطالعه سعی شده است به یکی از اثرات مخرب زیست محیطی معدنکاری- در یک معدن سولفیدی- از زاویه ای پرداخته شده است که از نظر بسیاری از متخصصان محیط زیست و منابع طبیعی پنهان مانده است. این مطالعه در 45 کیلومتری شمال شرقی شهر بافق یزد که یکی از بزرگترین معادن سرب و روی سولفیدی در ایران مرکزی است، انجام گرفت. پس از بررسی خصوصیات توپوگرافی منطقه، نمونه برداری از خاک به طور تصادفی از درون و اطراف آبراهه ها انجام شد(16 نمونه). بر روی نمونه های خاک آزمایشات فیزیکی و شیمیایی معمول انجام شده و برای اندازه گیری عناصر سنگین از روش جذب اتمی استفاده گردید. برای اندازه گیری پوشش گیاهی جهت مقایسه مناطق آلوده به عناصر سنگین و منطقه شاهد و به طبع آن ارزیابی نقش باطله ها در بیابانزایی اطراف معادن، از روش ترانسکت خطی (12 مورد) استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان آلودگی خاک به سه عنصر سرب، روی و کادمیوم بطور متوسط 15 برابر بیش از حد مجاز آلودگی است. برای مقایسه مناطق شاهد و آلوده از آزمون t و نرم افزار Spss استفاده شد، نتایج نشان داد که میزان تاج پوشش گیاهی در منطقه تحت اثر آلودگیهای ناشی از اکسیداسیون باطله های سولفیدی معدن حدود 17 درصد کمتر از منطقه شاهد می باشد. بنابرین آلودگی خاک به عناصر سنگین نقش مهمی در بیابانزایی اطراف معادن دارد.

باطله های سولفیدی، بیابانزایی، معدن کوشک، آلودگی خاک