فریبا طیبی - دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
محبوبه مباشری - دانشیار ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

آفرینش، مقوله­ مهمی در جهان بینی های گوناگون ازجمله دیدگاه های مرتبط با عرفان و تصوف است. این اهمیت، موجب به کارگیری انواع هنر و آرایش زبانی، در تبیین و تفهیم آفرینش در آثار عرفانی و تعلیمی شده است. سرچشمه­ بسیاری از تصاویر به کار رفته در آثار صوفیه را می­توان در قرآن جست­ وجو کرد. نسفی از مفسران قرآن است. وی با توسل به آیات قرآن، موضوعات عرفانی، بخصوص آفرینش جهان و انسان را در نوشته­ هایش، به شکلی روشن­ و ملموس بیان می­ کند. در این مقاله، استعاره­ های آفرینش در زبده­ الحقایق نسفی در چارچوب نظریه­ی استعاره مفهومی، با روش تحلیلی- توصیفی بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­ دهد که بسیاری از استعاره­ های مفهومی آفرینش، در این اثر، ریشه در آیات قرآنی دارند و نسفی با شیوه­ خاص خود در تاویل و تفسیر آیات، از آن ها بهره جسته و برای توضیح آفرینش تعبیرات مختلفی به کار گرفته­ است. این استعاره­ ها در قالب مفاهیمی چون نور، روح، سفر، گیاه، درخت، مرکب بازتاب یافته و همگی مفهوم حرکت را در خود دارند و با هدف تشریح آفرینش به عنوان یک حرکت هدفدار به کار رفته­ اند که در ذیل کلان استعاره­ «آفرینش، سفر است» می­ گنجند.

آفرینش, استعاره مفهومی, زبده الحقایق, عزیزالدین نسفی, قرآن کریم