امین ترحمی اصل - کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی موسسه آموزش عالی شاندیز
سید ایمان قطب - گروه روان شناسی موسسه آموزش عالی شاندیز، استادیار، دکترای تخصصی
محمدرضا سالاری - گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، استادیار، دکترای تخصصی

مسلمانان همخوان با زمینه‎های اعتقادی−فرهنگی، خدمات روان‎شناختی ویژه‎‎ای را طلب می‎کنند؛ همچنین تفاوت مبانی اسلامی با مبانی روان‎شناسی لزوم تاسیس «مکتب‎ روان‎شناسی‎ اسلامی» را قطعی می‎کند. بررسی چرایی مکتب به تسهیل نقد و بررسی با یکپارچه شدن ضرورت‎ها، مشخص شدن جهت حرکت و نیز انصراف یا اطمینان علاقه مندان از ادامه این مسیر کمک می‎کند؛ همچنین کثرت داده‎ها در این موضوع، پژوهشی با روش مرور نظام‎مند و متاسنتز را ضروری می‎سازد. «مرور نظام‎مند» روش قاعده‎مندی برای یافتن همه اطلاعات موجود در یک موضوع خاص می باشد. «متاسنتز» روشی است که با تلفیق نتایج پژوهش‎های کیفی، تفاوت‎ها و شباهت‎های آنها با هم مقایسه می‎شود. نتیجه مرور نظام‎مند این پژوهش شناسایی ۳۷ نشریه و ۳۳ استاد بود که از بررسی آرشیو و آثار ایشان ۶۰ کتاب، ۷۰۰مقاله، ۱۸میزگرد استخراج شد؛ پس از حذف اسناد نامرتبط؛ ۳کتاب، ۱۴مقاله، ۷مصاحبه و ۱۴میزگرد با روش فراترکیب؛ تلخیص، کدگذاری، دسته‎بندی، یکپارچه‎سازی و بازنویسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که به چرایی دو دسته پاسخ داده شده است: «کاستی‎های روان‎شناسی» و «درونداشت‎های مکتب‎روان‎شناسی‎اسلامی». کاستی‎های روان‎شناسی در شش‎ سرفصل «وجود سوگیری»، «خطای مبانی»، «ناسازگاری فرهنگی اعتقادی»، «محدودیت و انحصار روشمندی»، «ناکارآمدی»، «ارزش‎مداری» قرار می‎گیرد. درونداشت‎ها نیز در پنج سرفصل «فرصت‎های روان‎شناسی موجود»، «وجود معارف روان‎شناختی دینی»، «لزوم تحقق رویکرد جامع و واحد»، «جامعه‎سازی اسلامی» و «منافع بومی‎سازی» است.

روان شناسی اسلامی, مکتب, مرور نظام‎مند, متاسنتز, مطالعات روان‎شناسی با رویکرد