رضا پیامی - طلبه سطح سه‎ مشاوره اسلامی موسسه‎ عالم آل‎محمد
حجت الله فراهانی - استادیار گروه روان‎شناسی دانشگاه تربیت مدرس

هدف این پژوهش تبیین ویژگی‎های سرشتی روان انسان در قرآن است. این پژوهش به این پرسش می‎پردازد که قرآن چه مواردی را به‎عنوان ویژگی‎های سرشتی روان انسان معرفی می‎کند. روش به کار رفته در این پژوهش تحلیل مضمون بود که براساس آن نخست مفاهیم، سپس زیرمقولات و پس از آن مقولات مربوطه از قرآن گردآوری شد؛ بدین‎ترتیب مشخص شد که نه می‎توان انسان را یکسره منفی تحلیل کرد و نه محدودیت‎های او را نادیده گرفت، بلکه انسان متشکل از سه زوج مقوله «خداگرایی فطری−شح»، «دارای بهترین روان ممکن−بی‎ثباتی شناختی، هیجانی و رفتاری» و «استعداد کمال−سوءاستفاده از خرد» است که به ترتیب «کمال‎طلبی دوسویه»، «صیانت نفس» و «خرد و اختیار برآمده از آن» تبیین‎گر رابطه‎ این زوج مقوله‎های امتیازی−محدودیتی می‎باشند. با توجه به آنکه «بی‎ثباتی شناختی، هیجانی و رفتاری» بیشترین تکرار را در میان مقولات دارد، توجه ویژه به این محدودیت انسانی لازم به نظر می‎رسد.

روان‎شناسی اسلامی, روان‎شناسی قرآن‎بنیان, انسان‎شناسی قرآنی, تحلیل مضمون