صدیقه ملک شاهدهی - دانشجوی دکتری ژنتیک و اصلاح نژاد دام، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سید حسن حافظیان - دانشیار، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
قدرت رحیمی میانجی - استاد، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کریم حسن پور - استادیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

سندرم آسیت یکی از مهم­ترین عوامل مرگ و میر در صنعت طیور است که در آن، بافت­های مختلف بدن از جمله کلیه درگیر می­شوند. این سندروم در بین نرها و ماده­ها با فراوانی متفاوتی بروز پیدا می­کند، اما ساز و کارهای ژنی در بروز متفاوت آسیت در دو جنس تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. در این پژوهش، نیم رخ بیان ژن بافت کلیه مرغ­ها و خروس­های خط پدری (B) از لاین تجاری آرین مبتلا به سندرم آسیت با استفاده از داده­های RNA-Seq مورد مقایسه قرار گرفت. به دلیل تنش سرمایی شدید اعمال شده، میزان بروز آسیت بسیار بالا و حدود ۵۹ درصد بود که در پرنده­های نر (۴/۶۳ درصد) نسبت به ماده­ها (۱/۵۴ درصد) بالاتر بود. نتایج بررسی ترانسکریپتومی نشان داد که تعداد ۲۴۱ ژن در مقایسه بین پرنده­های نر و ماده آسیتی به­طور معنی­داری تفاوت بیان داشتند. هستی­شناسی ژن­های مذکور نشان داد که مسیرهای بیوسنتز آنتی بیوتیک و اسیدهای آمینه، سوخت و ساز کربن، چسبندگی سلولی و تعامل گیرنده–ماتریکس خارج سلولی در این فرآیند درگیر بودند. پاسخ بدن به آسیب­های ناشی از آسیت در بافت کلیه، توسعه فیبروز کلیوی (برای ترمیم آسیب ایجاد شده)، کاهش فعالیت مسیرهای گلیکولیز و افزایش گلوکونئوژنز جهت کاهش مصرف انرژی و اکسیژن در این مسیرها است. علاوه بر این، افزایش فعالیت مسیر پیام­رسان STAT-JAK۲ (با توجه به بیان بالای ژن­های STAT۳ و JAK۲) مشاهده شد. این فرسته باعث تحریک رشد سلولی، رگ زایی، تمایز، مهاجرت و مرگ خود خواسته سلول می­شود. انتظار بر این است که نتایج پژوهش حاضر بینش جدیدی در فهم ساز و کار مولکولی وقوع آسیت و نیز تفاوت­های بروز آن در جنس نر در مقایسه با جنس ماده در جوجه­های گوشتی فراهم نماید.

آسیت, جوجه گوشتی, کلیه, هستی شناسی ژن, RNA-Seq