حوریه احدی - Assistant Professor of Linguistics, Department of Linguistics, Institute for Humanities and cultural studies, Tehran, Iran

بررسی روند رشد زبان و آگاهی فرازبانی کودک ازجمله مباحث اصلی مطرح در اختلالات یادگیری است. برخی معتقدند توانایی زبانی و فرازبانی نقش مهمی در توانایی خواندن کودکان نارساخوان و درنتیجه مشکلات آن ها دارد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی مهارت های زبانی و فرازبانی کودکان نارساخوان و طبیعی، و همچنین بررسی رابطه آن هاست. برای انجام این پژوهش میدانی شانزده دانش آموز نارساخوان و ۳۲ کودک همتای سنی انتخاب شدند و بعد از اجرای آزمون های رشد زبانی و فرازبانی، نتایج آن ثبت و با نرمافزار اس.پی.اس.اس. تحلیل شد. براساس نتایج پژوهش حاضر در تمام خرده آزمون های رشد زبانی غیر از خرده آزمون واژگان ربطی تفاوت معناداری میان دو گروه طبیعی و نارساخوان وجود دارد. در بیشتر خرده آزمون های آگاهی واجی تفاوت معناداری بین دو گروه وجود دارد. برخلاف خرده آزمون قضاوت دستوری و آگاهی واژگانی، در خرده آزمون صرف زمان فعل تفاوت بین دو گروه کاملا معنادار است. در گروه طبیعی و نارساخوان، میان هر یک از خرده آزمون های آگاهی فرازبانی با برخی خرده آزمون های رشد زبانی هم بستگی وجود دارد و اما در گروه نارساخوان، غیراز هم بستگی میان خرده آزمون های آگاهی واژگانی با خرده آزمون واژگان شفاهی رشد زبانی، در هیچ مورد هم بستگی معنادار نیست. بنابراین یافته ها موید فرضیه کنش متقابل بین رشد فرازبانی و زبانی است و نشان می دهد کودکان نارساخوان برخلاف تکالیف آگاهی واژگانی، در اکثر تکالیف زبانی و آگاهی واج شناختی و اگاهی نحوی دچار مشکل هستند، لذا با توجه به هم بستگی مهارت های زبانی با فرازبانی، تقویت توانایی زبانی نحوی و واجی آن ها همراه با مهارت های مربوط به آگاهی نحوی و آگاهی واجی ضروری و مفید است.

Keywords: dyslexia, Persian-speaking children, language development, Metalinguistic awareness, واژه های کلیدی: نارساخوانی, کودکان فارسی زبان, رشد زبان, آگاهی های فرازبانی.