برداشتی متفاوت از ماهیت تفسیر تربیتی: نظریه پردازی در حکم هدف و آرمان تفسیر تربیتی

در این پژوهش، تبیین ماهیت تفسیر تربیتی مدنظر بوده است. بدین منظور، ابتدا ماهیت این تفسیر با نظر به گونه­ شناسی بازنگری­ شده از دیدگاه های موجود از تفسیر تربیتی، تبیین شد و بر اساس سه معیار اصلی، یعنی روش تفسیر، شمول آیات و معنای تربیت، برای هر کدام از دیدگاه­ های ذیل هر معیار، مهم ترین ویژگی­ های ذاتی و عرضی که در مجموع، با یکدیگر سازنده ی ماهیت هرگونه تفسیر تربیتی هستند، شرح و تفصیل داده شد. برای تعیین ماهیت تفسیر تربیتی با نظر به گونه­ شناسی وضع مطلوب، بر اساس معیار هدف تفسیر تربیتی که جامعیت و ژرفای مطلوبی دارد، ماهیت تفسیر تربیتی تعیین گردید. ذیل معیار هدف تفسیر تربیتی، شش طبقه، شامل استخراج و شرح نکات تربیتی، مقایسه و تطبیق با یافته­ های سایر علوم، چهره­ گشایی از حقایق قرآن، تایید گزاره­ های قرآن/علوم تربیتی، استخراج عناصر تربیتی و نظریه­ پردازی- قرار دارد. در ادامه، ماهیت هر یک از این طبقات بررسی شد. همه ی این طبقات به جز هدف نظریه ­پردازی، در دو ویژگی، یعنی داشتن نگاه محدود به تفسیر تربیتی و محدودیت در دستاورد­ها و تولیدات مشترک هستند. بر این اساس، نظریه­ پردازی به عنوان ماهیتی مقبول برای تفسیر تربیتی شرح و بسط داده شد. برای توضیح این ماهیت، مباحثی مانند گستردگی نگاه به تعلیم و تربیت و ارتقای تفسیر تربیتی در حکم دیدگاه ی فراکنشی مطرح شد که به دانش موجود تربیت اکتفا نکرده و در پی بازسازی این قلمرو معرفتی است و در نهایت، ایده ی اصلی این پژوهش، یعنی هدف نظریه ­پردازی برای تفسیر تربیتی، ضرورت­ ها و برخی الزامات آن بررسی شد.

Keywords:

Educational Interpretation , nature , Theorizing , The Quran , Islamic Educational Sciences