بررسی مورفولوژیکی، فیزیکو شیمیایی و مینرالوژیکی شنزارهای شرق استان سمنان

مجموع مساحت ارگ های شهرستان شاهرود بالغ بر 190800 هکتار برآورد شده است (حدود8/3 درصد مساحت شهرستان). بررسی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی شنزارها نشان می دهد که شرایط ایجاد فرسایش و رسوب خاک در مناطق مختلف تفاوت زیادی با هم ندارد. بررسی مورفوسکوپی نمونه ها نشان می دهد که بیشترین درصد ذرات ماسه ای حاصل از فرسایش آبی است. در بیشتر نمونه ها ذرات ماسه به شکل زوایای ساییده شده (فرسایش کم) و ساییده شده مشاهده می شود که حاکی از فاصله نسبتا کم بین محل برداشت و رسوب گذاری است. بنابراین منشاء و محل برداشت غالب ذرات، مخروط افکنه ها، آبراهه ها، مسیل ها و اراضی کشاورزی اطراف ارگ ها و تپه ها است. EC تپه های ماسه ای به غیر از یک منطقه محدود، کمتر از 3 میلی موس و میانگین pH نیز 6/7 برآورد شده است. از نظر کانی شناسی، کوارتز و کلسیت در همه نمونه ها مشترک است. همچنین بیوتیت، پیروکسین، آمفیبول،کانی های تیره،گچ و نمک در نمونه ها مشاهده شده است. جورشدگی ذرات ماسه در اکثر مناطق در حد نسبتا خوب (طبقه سوم) و کج شدگی آنها نیز در حد متقارن (طبقه سوم) قرار می گیرد. از نظر دانه بندی نیز ذرات بین 88 تا 177 میکرون بیشترین تراکم را دارد. بر اساس منحنی دانه بندی قطر حداقل و حداکثر ذرات اختلاف دارد و یکنواختی آنها کم است. باد غالب فرسایش دهنده در فصول گرم و خشک(بهار، تابستان و اوایل پاییز) از جهات شمال، شمال غرب و شمال شرقی می وزد. شکل تپه ها و موقعیت مکانی آنها این موضوع را تایید می کند. از نظر مورفولوژی، مهمترین اشکال مشاهده شده شامل انواع بارخان(کامل، ناقص)، نبکاهای فعال و غیر فعال، تپه های عرضی، سیف، تپه های بادپناهی است.

Keywords:

شنزار , فرسایش بادی , اشکال تپه های ماسه ای , شهرستان شاهرود