محدثه شمس الدین - استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی برد سیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان
روح اله مرادی - استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی برد سیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان

بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی سالیسیلیک اسید، اسپرمیدین و متانول بر عملکرد، اجزای عملکرد، محتوی پرولین و کمیت و کیفیت اسانس گیاه رازیانه در سطوح مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مرکز آموزش عالی بردسیر در سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف کم آبیاری شامل ۲۵، ۵۰ و ۹۰ درصد ظرفیت زراعی، به عنوان عامل اصلی و محلولپاشی سالیسیلیک اسید با غلظت یک میلیمولار، اسپرمیدین با غلظت ۲/۰ میلیمولار و متانول با غلظت ۳۰ درصد حجمی به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد افزایش سطوح تنش خشکی، منجر به افزایش معنیدار درصد اسانس و محتوی پرولین، و کاهش معنیدار دیگر صفات مورد بررسی شد. بیشترین درصد اسانس (۸۶/۲) در آبیاری ۲۵ درصد ظرفیت زراعی و کمترین آن (۸۴/۱ درصد) در ۹۰ درصد ظرفیت زراعی بدست آمد. به استثنای درصد اسانس، کلیه صفات مورد بررسی تحت تاثیر تیمار محلولپاشی (P≤۰.۰۱) قرار گرفتند. برهمکنش دو تیمار بر تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد اسانس و میزان پرولین معنیدار بود. نتایج نشان داد در آبیاری ۹۰ درصد ظرفیت زراعی بیشترین عملکرد دانه (۱۰۸۱ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (۵۴۱۳ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد اسانس (۶۵/۲۰ کیلوگرم در هکتار) و میزان پرولین (۸۷/۳۲ میکرومول) با محلولپاشی متانول حاصل شد. در حالیکه، در سطوح ۵۰ و ۲۵ درصد ظرفیت زراعی، بیشترین مقدار این صفات در محلولپاشی سالیسیلیک اسید بدست آمد. در کلیه صفات، اختلاف معنیداری بین محلولپاشی اسپرمیدین و عدم محلولپاشی در سطوح مختلف آبیاری مشاهده نشد. بطور کلی، نتایج تایید نمود که محلولپاشی متانول برای شرایط عدم تنش مفید بوده و محلولپاشی سالیسیلیک اسید بخوبی توانست اثرات منفی تنش خشکی بر رازیانه را تعدیل نماید.

اسانس, اسپرمیدین, پرولین, تنش خشکی, سالیسیلیک اسید, متانول