روزبه عباس زاده - پژوهشکده کشاورزی، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، احمدآباد مستوفی، تهران، ایران
سیدمهدی موسوی - دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
سیدرضا طباطبایی - دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده روش خاک­ورزی حفاظتی می تواند موجب حفظ بیشتر رطوبت خاک، کاهش فرسایش و استفاده کمتر از ماشین های کشاورزی و در نتیجه دستیابی به کشاورزی پایدار و کاهش هزینه ها شود.به منظور اعمال خاک­ورزی حفاظتی نیاز است اثرات جانبی آن بر شاخص­های عملکرد و خصوصیات خاک بررسی شود. در این پژوهش کشت حفاظتی ذرت علوفه ای در تناوب با گندم در کشت و صنعت دشت­ ناز ساری مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای موردارزیابی علاوه بر روش مرسوم، عملیات بی خاک ورزی بر روی حالات مختلفی از بقایای گندم (عدم وجود بقایا با جمع­آوری آن و وجود بقایای خرد شده) بودند. عملکرد، ارتفاع گیاه، تعداد برگ و وزن بلال، میزان پتاسیم، فسفر و نیتروژن، ماده آلی، EC، pH، رطوبت خاک و وزن مخصوص ظاهری آن پس از کاشت و پس از برداشت محصولاندازه گیری شدند. اگر چه اثرات خاک ورزی حفاظتی در دراز مدت بروز خواهدکرد و در برخی اندازه گیری ها اختلاف معنی داری دیده نشد اما در بعضی از شاخص ها نیز تغییراتی مشاهده گردید. در کشت ذرت، کاشت مستقیم در بقایای گندمی که با روش کم خاک ورزی و کاشت با دستگاه بی خاک ورزی کشت شده بود، دارای بیشترین فسفر بود. همچنین در بررسی اثر تیمارها بر درصد رطوبت خاک و وزن مخصوص ظاهری آن پس از کاشت محصول، اثر معنی داری مشاهده گردید. کشت ذرت به روش بی خاک ورزی در بقایای خردشده گندمی که با روش های کم خاک ورزی کشت شده بود نیز حاوی ذرت هایی با ارتفاع ساقه بیشتر بود. در این مطالعه عدم اثرگذاری روش های کشت حفاظتی به­کار رفته بر اکثر کمیت های مورد بررسی دیده شد که باتوجه به کاهش استفاده از ماشین آلات در روش های حفاظتی و مزایای اقتصادی و محیطی آن، می تواند نقطه قوتی برای پیاده سازی کشت حفاظتی در دشت ناز محسوب شود.

واژه های کلیدی: بقایای گندم, خاک ورزی حفاظتی, خصوصیات خاک, ذرت, عملکرد