عفت کریمی مزرعه شاهی - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران شمال، کارشناس کتابخانه دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
عباس گیلوری - عضو هیئت علمی و معاون مرکز فناوری اطلاعات و اطلاع رسانی کشاورزی- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر آن است تا هزینه- سودمندی روش های حفاظت و نگهداری منابع مورد استفاده در کتابخانه های دولتی شهر تهران را  بررسی کند. روش پژوهش:روش پژوهش پیمایش تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، مدیران یا سرپرستان ۸۳ کتابخانه شامل ۱۳ کتابخانه مرکزی و ۷۰ کتابخانه دانشکده ای دانشگاه های دولتی در سطح شهر تهران بودند که به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند و در نهایت ۴۲ کتابخانه (۵۲ درصد) به پرسشنامه پاسخ دادند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته شامل ۹ جدول است. روایی ابزار پژوهش با تایید تعدادی از اساتید گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ ۸۸/۰ محاسبه شد. داده های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم افزار اکسل تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که بیش ترین فعالیت کتابخانه ها در زمینه نگهداری منابع، به «حفظ نظافت» با فروانی ۲۰/۶۲ درصد و بیش ترین اقدام در زمینه حفاظت منابع به «صحافی و جایگزینی منابع» با فراوانی ۳۴/۸۳ درصد اختصاص دارد. همچنین وضعیت کتابخانه های «با تعداد منابع بیش تر»، از منظر شاخص تلفیقی هزینه- سودمندی (یا مطلوبیت اقتصادی- سودمندی) نسبتا مناسب بود. در کتابخانه های با منابع متوسط نیز وضعیت نسبتا مشابه کتابخانه های بزرگ است، اما در کتابخانه های «با حجم منابع کم» که بخش عمده جامعه پژوهش (۲۹/۶۴ درصد) را شکل می دهند، از نظر شاخص تلفیقی هزینه سودمندی در انتخاب و استفاده از روش های حفاظت و نگهداری منابع کتابخانه ای وضعیت مناسبی وجود ندارد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی وضعیت کتابخانه ها از منظر شاخص هزینه- سودمندی نشان داد که گروه کتابخانه های کوچک در نامناسب ترین وضعیت قرار دارند. ضعف در روش های حفاظت در برابر آلودگی های جوی، روش های حفظ امنیت منابع و روش های محفاظت در برابر آتش سوزی، مهم ترین کاستی های این گروه از کتابخانه ها است.

حفاظت و نگهداری, هزینه- سودمندی, کتابخانه ها, دانشگاه های دولتی, تهران, منابع کتابخانه ای