غلامرضا براتی - عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
محمد مرادی - معاون پیش بینی سازمان هواشناسی کشور
قربان صابر - دانش آموخته کارشناس ارشد از دانشگاه شهید بهشتی

یکی از مواهب الهی برای مناطق مرکزی ایران - در این تحقیق شامل استان‌های سمنان، اصفهان، یزد و کرمان - بارش‌های فراگیر جوی است. نتایج این پژوهش، طی دو مرحله تحلیل آماری و تحلیل همدید بدست آمد. در مرحله نخست، با استفاده از معیارهای جمع مقادیر روزانه بارش، دوام موج بارش و گستره آن در شهرهای برگزیده، موج بارش شاخص طی مرطوب‌ترین زمستان بین سال های 1997 تا 2007 تعیین شد. در مرحله دوم، داده های نقشه های روزانه هوا شامل فشار، ارتفاع، سرعت، سمت باد و شار افقی نم ویژه طی روزهای مربوط به موج شاخص در ترازهای مختلف جو تهیه گردید. هدف از این دو مرحله، تعیین مهم ترین پهنه آبی (اعم از دریا یا خلیج) پیرامون ایران، به عنوان تامین‌کننده رطوبت برای این بارندگی بود. برای دستیابی به این هدف، نزدیک‌ترین هسته جذب نم، طی روز اوج روی نقشه‌های شار افقی در تراز 700 هکتوپاسکال شناسایی گردید. آنگاه خاستگاه سامانه ‌موثر تا یک روز پیش از آغاز بارش رهگیری شد. به این ترتیب مسیر جابجایی آن پس از روز اوج تکمیل گردید. الگوهای شار افقی نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال نشان دادند هسته‌های تغذیه‌کننده از نم، پس از دور شدن از جنوب خاوری دریای مدیترانه و جنوب میانی دریای سرخ، بتدریج با نزدیک شدن به خلیج فارس، همگرا شدند و از سمت جنوب غرب، ایران مرکزی را پوشش دادند. پژوهش کنونی نشان داد که دست کم سه عامل، درگیر فراگیر شدن موج بارش شاخص در ایران مرکزی بودند. عامل نخست افزایش نم مطلق سامانه و دو عامل دیگر افزایش نم نسبی سامانه را باعث شده اند. همگرایی شرق‌سوی هسته‌های تغذیه کننده نم که به مضاعف شدن مقادیر نم مطلق سامانه انجامید، نقش عامل نخست را داشتند و ورود هسته نهایی تغذیه‌کننده رطوبت به بامه (فلات) بلند ایران و ریزش هوای سرد از پس ناوه تراز 500 هکتوپاسکال، نقش عوامل دوم و سوم را داشتند که به افزایش نم نسبی سامانه بارش‌زا کمک کردند.

بارش فراگیر, شار افقی رطوبت، زمستان, ایران مرکزی