محمد دارایی - دانشگاه شاهد
محسن فرمهینی فراهانی - دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد
رقیه موسوی - استاد یار

تربیت عرفانی عمیق ترین و باطنی ترین خوانش از تربیت دینی محسوب می شود که در آن سالک با معرفتی عمیق و باطنی و تزکیه ای خالص از روی صدق و عشق، به دنبال کشف حقیقتی یگانه و اتصالی دائمی به این حقیقت است. علامه حسن زاده انسان را که مظهر اسم جامع الله است، حقیقتی واحد می داند که بدنش مرتبه ی نازله ی اوست که یک هویت و شخصیت بیش ندارد که از آن به من و انا و مانند آن تعبیر می کنند. او راه وصول به این حقیقت یگانه را معرفت نفس می داند. این تحقیق در پی تبیین اهداف و اصول تربیت عرفانی است که مدعی ارائه یقینی ترین راه دستیابی به حقیقت و عالی ترین نوع معنویت است. در این پژوهش با کمک تکنیک اسنادی و تحلیل مفهومی، مبانی نوع یک و مبانی نوع دو مبتنی بر دیدگاه های انسان شناختی علامه حسن زاده مشخص شده اند؛ سپس با استفاده از روش استنتاجی(روش بازسازی شده فرانکنا) و بکار بردن سه قیاس عملی، هدف غایی، اهداف میانی و اصول تربیت عرفانی مشخص شده اند. هدف غایی تربیت عرفانی «فنای فی الله و بقای بالله» است. و تعدادی از مهمترین اهداف میانی تربیت عرفانی، معرفت به خدا، پرورش مزاج شایسته، سلامت روح وجسم، تقویت نفس ناطقه، حضورتام در محضرخدا، به فعلیت رساندن دو قوه نظری و عملی انسان، سیر صعودی دائمی، کسب رزق معنوی برای سیر و سلوک، و شناخت و تبعیت از انسان کامل است. همچنین از معرفت النفس، اعتدال، فقرزدایی، تمنا و طلب، تجلیه، تخلیه، ادب مع الله، استکمال تدریجی و ولایت مداری به عنوان برخی از مهم ترین اصول تربیت عرفانی می توان نام برد.

انسان شناسی عرفانی, تربیت عرفانی, اهداف تربیتی, اصول تربیتی, جوانی