مدیریت منابع خاک و خاک ورزی حفاظتی در مناطق خشک و بیابانی با هدف توسعه ی پایدار (منطقه مورد مطالعه: رکن آباد، سمنان)

خاک و مدیریت آن از جمله مسایلی است که ذهن افراد و متخصصان زیست محیطی را به خود معطوف داشته است. ارتباط مستقیم و غیرمستقیم انسان با خاک از طریق کشاورزی، آب و غیره جایگاه آن را در برنامه ریزی های کلان دوچندان کرده است. در این زمینه توجه به فرسایش و نابودی خاک ضرورت دارد. کنترل فرسایش و مهار تخریب و اتلاف خاک، مدیریت پایدار منابع خاکی را می طلبد. از این رو، در این مقاله تاثیرات زیست محیطی بر خاک و مدیریت بهینه آن مورد بررسی قرار می گیرد، که ضمن اشاره به جایگاه کشاورزی به عنوان یک آلوده کننده ی خاک، روش های احیا، مقابله با فرسایش و مدیریت پایدار خاک شرح داده می شود. بدین منظور به بررسی این عوامل در منطقه ی رکن آباد در جنوب سمنان پرداختیم. با بازدید میدانی و مصاحبه با کشاورزان و استفاده از منابع دیگر دو راه کار پیشنهاد گردید: اول، احیای خاک ها و اکوسیستم های تخریب شده و دوم، فن آوری های کشاورزی سازگار. یکی از اهداف این دو راه کار، خاکورزی حفاظتی است که ضمن بررسی روش سنتی، روش های جدید(کم خاکورزی و بدون خاکورزی) و مزایای آن (مانند حفظ رطوبت خاک، صرفه جویی در انرژی مصرفی، افزایش مواد آلی خاک، بهبود ساختمان خاک، تعدیل درجه حرارت خاک و پیش رس‌کردن محصول و کاهش آلودگی های زیست محیطی، کاهش بیابانزایی) در مقاله بیان گردید. از دیگر اهداف مدیریت پایدار خاک می توان به افزایش محصول و تراکم آن، جایگزینی واریته های کم محصول با واریته های پرمحصول، کاهش زایدات برداشت شده و برجای مانده از محصول، بهبود سیستم های تولیدی- زراعی از طریق توسعه بیوتکنولوژی و غیره اشاره نمود. امید است با مدیریت صحیح منابع خاک و روش های مناسب خاکورزی در منطقه و به طور کلی در کل کشور، گامی موثر در جهت رسیدن به توسعه ی پایدار، کاهش اتلاف منابع خاک و بیابانزایی برداشته شود.

Keywords:

مدیریت منابع خاک , خاکورزی حفاظتی , مناطق خشک و بیابانی , توسعه ی پایدار , رکن آباد سمنان