حسین شاکری رستمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی منابع آب، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
علی باقری - دانشیار گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، پژوهشکده مهندسی و مدیریت آب دانشگاه تربیت مدرس، تهران، گروه میان رشته ای فناوری آب، دانشکده علوم و فناوری های میان رشته ای، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
امیر سعدالدین - دانشیار گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

در چند دهه اخیر، به دلیل افزایش تلفات جانی و مالی در دنیا نگرانی های زیادی در مورد عملکرد برنامه های مواجهه با سیل به وجود آمده است. لذا هدف این مقاله توجه به مساله سیل از نگاه حکمرانی و بررسی و تحلیل چالش های سیستم حکمرانی سیل کشور و ارائه راهبردها و راهکارهای اجرایی برای تقویت حکمرانی ریسک سیل در ایران است. کاهش خسارات ناشی از سیل لزوما فقط در گرو اقدامات سازه ای نیست. مقاله حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال است که با انجام چه اقدامات و برنامه هایی می توان تلفات جانی و خسارات مالی ناشی از سیل را در ایران کاهش داد. ازاین رو، در پژوهش حاضر با رویکرد تحلیل کیفی قواعد و گزارش ها و اطلاعات دریافتی بر مبنای گزارش های هیات ویژه سیلاب ریاست جمهوری برای سیل های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، ابعاد قواعد، کنشگران و منابع آن ها، و گفتمان متناظر با رویکرد تدابیر سیاستی در پنج راهبرد پیشگیری، دفاعی، کاهشی، آمادگی و بازیابی، مدیریت ریسک سیل برای تحلیل سیستم حکمرانی ریسک سیل در ایران به کار گرفته شد و در آخر راهکارهای اولویت دار برای اصلاح آن ارائه گردید. نتایج حاصل نشان دهنده این است که حکمرانی ریسک سیل ایران دارای چالش های فراوانی از جمله عدم توجه و اهمیت به رودخانه در شهرسازی و طراحی زیرساخت ها، عدم انجام صحیح و به موقع مسئولیت های نهادی، تداخل ساختارهای مدیریتی در شرایط بحران، عدم استفاده کارآمد از منابع موجود و تاکید بر مدیریت دولت محور سیل می باشد. به علاوه، در برنامه ها و اقدامات راهبردهای مدیریت سیل تنوع، همبستگی و همسویی کمرنگ است. همچنین، دو راهبرد دفاعی و آمادگی نسبت به دیگر راهبردهای پنج‎گانه طرح های مدیریت سیل نهادینه تر هستند.

مدیریت ریسک سیل, راهبردها, گفتمان, کنشگران, قواعد