علی کرامت زاده - استادیار/ گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
مصطفی عربی - کارشناس ارشد اقتصاد نظری/ معاونت هماهنگی برنامه و بودجه، سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی.

مکانیسم بازار برخلاف نقش و سابقه طولانی که در تخصیص منابع و کالاها ایفا کرده در حوزه تخصیص منابع آب مورد کم توجهی سیاست گذاران و برنامه ریزان قرار گرفته است، البته در شرایط کنونی با تشدید کمیابی آب در بیشتر مناطق دنیا بکارگیری این ابزار سیاستی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا مطالعه حاضر به بررسی وضعیت موجود مبادله آب در اراضی زیر سد بارزو شیروان از استان خراسان شمالی پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در شرایط کنونی مبادلات غیر رسمی و پراکنده آب در بین بهره برداران وجود دارد و بیش از ۴۵ درصد بهره برداران مصاحبه شده اقدام به مبادله آب نموده اند که حدود ۷۰ درصد آنها به عنوان خریدار و ۳۸ درصد به عنوان فروشنده در بازار مشارکت داشته اند. هزینه تامین آب از سد در بین مناطق مختلف نیز به طور میانگین معادل ۴۷۲ ریال به ازای هر مترمکعب می باشد. بطور متوسط ۵۶ درصد بهره برداران تمایل به فروش آب در میانگین قیمت ۳۵۶۰ ریال و ۴۸ درصد بهره برداران تمایل به خرید آب در میانگین قیمت ۳۳۲۸ ریال به ازای هر مترمکعب دارند. همچنین در مجموع بیش از ۹۱ درصد بهره برداران منطقه تمایل به ایجاد بازار آب دارند. بر این اساس توصیه می شود جهت استفاده بهینه منابع آب و جلوگیری از شدت بحران آب در منطقه، بازارهای محلی آب مشابه نمونه موفق آن در منطقه مجن شاهرود ایجاد و تقویت گردد.

بازار محلی آب, مبادله آب, هزینه تامین آب, سد بارزو شیروان