سیده معصومه حسنی - کارشناس ارشد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی

زبان­شناسی دینی خواستار کشف رازهای زبان الاهی است که در قالب زبان بشری بیان شده است تا از این طریق، هم بتواند به سوالات زیادی در مورد نحوه­ی نزول کلمات الاهی، چگونگی حفظ معانی کلمات در عالم علوی و عالم سفلی و ... پاسخ دهد و هم در مورد راه­یابی به فحوای اصلی متون الاهی که همان نظر شارع مقدس است، به حقایقی دست یابد. در راستای فهم «زبان قرآن کریم»، شناخت نظریات ملاصدرا و قاضی سعید قمی از اهمیت به­سزایی برخوردار است؛ زیرا با تقابل این دو دیدگاه، گستره­ی این مسایل نزد متفکران اسلامی، به خوبی آشکار می­شود. مهم­ترین موضوع مورد بحث آن­ها، مساله­ی «معناشناسی صفات الاهی» است. ملاصدرا با اختیار کردن زبان رمزی و حقیقی و رد هر گونه استعاره به تفسیر کلمات واجب الوجود پرداخت؛ در مقابل، قاضی سعید به زبان سلبی روی آورد. این نوشتار در صدد کشف علت اختلاف این دو متفکر در گزینش نوع زبان دینی است که دامنه­ی آن در «رابطه­ی لفظ و معنا» و «نحوه­ی دلالت اسم بر مسما» نیز کشیده شده است و پس از بیان دیدگاه­های دو طرف در اثبات سخن خویش و رد نظر متقابل، به این مطلب دست می­یابد که این اختلاف ریشه در مبانی انسان­شناختی و جهان­شناختیدارد و سرانجام در این نوشتار، دیدگاه قاضی سعید مورد نقد قرار می­گیرد که از جمله پای­بند نبودن قاضی سعید بر اصول مورد پذیرش خویش است.

زبان دین, قاضی سعیدقمی, ملاصدرا, اصالت وجود