بهرام بختیاری - استادیار /بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
علیرضا محبی دهاقانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب/ دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان (عضو انجمن پژوهشگران جوان دانشگاه شهید باهنر کرمان)
کورش قادری - استادیار /بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

تخمین صحیح و دقیق تبخیر-تعرق تاثیر بسزایی در مدیریت و برنامه ریزی صحیح منابع آب به ویژه در مناطق نیمه خشک و خشک دارد. روش های متعددی برای برآورد تبخیر-تعرق توسط محققان ارائه شده است. از جمله این روش ها می توان به انواع معادلات تجربی و روش های داده محور اشاره کرد. در این مطالعه از سه روش داده محور شبکه های تطبیقی مبتنی بر سیستم استنتاج فازی (ANFIS)، مدل درختی (M۵) و ماشین های بردار پشتیبان (SVM) و پنج معادله تجربی برای تخمین تبخیر-تعرق روزانه در هشت اقلیم نیمه خشک ایران استفاده شده است. برای این منظور از داده های هواشناسی حداکثر و حداقل دما، رطوبت نسبی، سرعت باد و ساعات آفتابی و ۱۱ ترکیب مختلف این متغیرها بین سال های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۹ به عنوان ورودی به روش های داده محور برای مدل سازی تبخیر-تعرق بهره گرفته شد که ۸۰% داده ها برای آموزش و ۲۰% آن ها برای آزمون مدل ها استفاده شد. سپس نتایج حاصله با مقادیر به دست آمده از معادله استاندارد پنمن- مانتیث  فائو ۵۶ مقایسه شدند. عملکرد روش های مورد نظر با استفاده از شاخص های آماری میانگین مربعات خطا (RMSE)، ضریب تبیین (R۲) و شاخص توافق (d) مورد بررسی قرار گرفت. روش های ماشین بردار پشتیبان و شبکه تطبیقی مبتنی بر سیستم استنتاج فازی در نه ترکیب متغیرهای هواشناسی  بهترین عملکرد را با RMSE بین  ۲۴/۰ تا ۵۵/۱ میلی متر بر روز ارائه دادند. RMSE معادلات تجربی در دامنه بین ۷۱/۰ تا ۹۶/۵ میلی متر بر روز متغیر بودند و از میان آن ها معادلات بلانی- کریدل و مک گاینس-بردنه در غالب ایستگاه ها بالاترین دقت را داشتند. همچنین روشM۵ نسبت به دو روش ANFIS و SVM در مواجهه با ورودی های مختلف در اقلیم های مطالعاتی عملکرد پایین تری را از خود نشان داد.

تبخیر-تعرق مرجع روزانه, معادلات تجربی, اقلیم نیمه خشک, ANFIS, SVM, M۵